Κυριακή 29 Μαρτίου 2015

Ο ΤΡΕΛΟΣ ΛΑΓΟΣ

     Στις 29 Μαρτίου του 2005, πεθαίνει ένας μεγάλος ποιητής: ο Μίλτος Σαχτούρης. Το πιο γνωστό, το πιο αντιπροσωπευτικό μα και το πιο βαθιά προσωπικό ποίημά του είναι ίσως "ο Τρελός Λαγός". Όπως έχει παραδεχτεί ο ποιητής, ο τρελός λαγός, που τρέχει απεγνωσμένα να ξεφύγει από τη φρίκη και τον θάνατο κι όμως βρίσκεται συνέχεια μπροστά τους, είναι αυτός ο ίδιος κι ο αμείλικτος εφιάλτης που περιγράφει είναι πρωτίστως ο εφιάλτης του εμφυλίου, τον οποίο λίγοι απ' όσους τον έζησαν μπόρεσαν να τον αντικρίσουν ξανά κατάματα για να τον αποτυπώσουν στο χαρτί.

Ο ΤΡΕΛΟΣ ΛΑΓΟΣ 

Γύριζε στους δρόμους ο τρελός λαγός
γύριζε στους δρόμους
ξέφευγε απ' τα σύρματα ο τρελός λαγός
έπεφτε στις λάσπες

Φέγγαν τα χαράματα ο τρελός λαγός
άνοιγε η νύχτα
στάζαν αίμα οι καρδιές ο τρελός λαγός
έφεγγε ο κόσμος

βούρκωναν τα μάτια του ο τρελός λαγός
πρήσκονταν η γλώσσα
βόγγαε μαύρο έντομο ο τρελός λαγός
θάνατος στο στόμα

Τα Φάσματα ή η Χαρά στον Άλλο Δρόμο (1958)


















(πηγή: www.poiein.gr)

Υ.Γ.: Παρακάτω, το ποίημα μελοποιημένο από τους Guydeborians.


Πέμπτη 26 Μαρτίου 2015

Η ΖΕΪΝΤΙ ΣΜΙΘ ΚΑΙ ΤΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ

     Τη Ζέιντι Σμιθ την αγαπάμε τόσο για τα μυθιστορήματά της όσο και για τα κείμενά της: είναι γεμάτα χιούμορ και ζεστασιά κι ακόμα, είναι τα κείμενα ενός ανθρώπου που αγαπά το διάβασμα, που βλέπει τη λογοτεχνία ως αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του. Γι' αυτό, όταν διάβασα το παρακάτω άρθρο της στο www.rookiemag.com (ένα σάιτ που απευθύνεται κυρίως σε κορίτσια στην εφηβεία, αλλά μάλλον το διαβάζουμε και πολλοί άλλοι), έπρεπε οπωσδήποτε να το μεταφράσω και να το ανεβάσω στο μπλογκ...
     Για πολύ καιρό ήθελα να κρατάω ημερολόγιο. Προσπάθησα στη διάρκεια της εφηβείας αλλά πάντα τα παράταγα. Ονειρευόμουν ότι ήμουν πολύ ειλικρινής, σαν τον Τζο Όρτον, του οποίου τα ημερολόγια θαύμαζα πάρα πολύ· τα βρήκα στη βιβλιοθήκη όταν ήμουν περίπου δεκατεσσάρων. Τα διάβασα εν μέρει από λογοτεχνικό ενδιαφέρον κι εν μέρει ως πορνογράφημα, συνεπαρμένη που ακολουθούσα τον Τζο σε τόσες γωνιές της πόλης, στις οποίες εγώ είχα μόνο περπατήσει ενώ αυτός είχε καταφέρει να κάνει παράνομο σεξ. Σκέφτηκα: αν πρόκειται να γράψεις ημερολόγιο, θα' πρεπε να είναι σαν αυτό, θα' πρεπε να είναι απόλυτα ελεύθερο, ειλικρινές. Αλλά διαπίστωσα πως δε μπορούσα να γράψω για σεξουαλικές επιθυμίες (υπερβολικά ντροπαλή, υπερβολικά ανειλικρινής), ούτε μπορούσα να περιγράψω κάποια σεξουαλική δραστηριότητα -δεν είχα καμία- οπότε το ημερολόγιο ξέπεσε σ' έναν κοινότυπο απολογισμό ψεύτικων ερώτων και φανταστικών ειδυλλίων και σύντομα το σιχάθηκα και το άφησα στην άκρη. Λίγο αργότερα προσπάθησα ξανά, αυτή τη φορά επικεντρώνοντας το γράψιμο μόνο στο σχολείο, σαν χαρακτήρας της Τζούντι Μπλουμ, περιγράφοντας με λεπτομέρειες περιστατικά στο προαύλιο και δράματα σχετικά με φιλίες, αλλά ποτέ δεν κατάφερα να βγάλω από το μυαλό μου ένα πιθανό κοινό, οπότε αυτό κατέστρεψε την προσπάθεια: ήταν σαν να κάνω τα μαθήματά μου. Πάντα προσπαθούσα να παρουσιάσω τα πράγματα ευνοϊκά για μένα, σε περίπτωση που έπεφτε στα χέρια κανενός όχι και πολύ σόι από το σχολείο και το έδειχνε σε όλους. Το ανειλικρινές γράψιμο στο ημερολόγιο -αυτή τη φωνή που δεν ακούει κανείς πέρα από σένα- ήταν καταθλιπτικό ως ιδέα. Νιώθω ότι η ζωή από μόνη της έχει αρκετά τεχνητά στοιχεία, χωρίς να ωραιοποιούμε τις εσώτερες σκέψεις μας. Ή ίσως συμβαίνει το αντίθετο: μερικοί άνθρωποι μπορούν να γράψουν με ειλικρίνεια, με απλότητα για το πώς νιώθουν, ενώ εγώ δε μπορώ να σταματήσω να το ωραιοποιώ.
     Ως νεαρή, διάβασα πολύ τα Ημερολόγια της Βιρτζίνια Γουλφ και ξανά σκέφτηκα ότι πραγματικά θα' πρεπε να κρατήσω ημερολόγιο. Ήξερα αρκετά καλά τον εαυτό μου τότε για να γνωρίζω ότι η αναδιήγηση των προσωπικών μου συναισθημάτων σε ένα ημερολόγιο μου ήταν εντελώς αφόρητη, παραείχα συνείδηση του εαυτού μου και παραήμουν τεμπέλα για τον καθημερινό όγκο εργασίας. Επομένως, προσπάθησα ν' αντιγράψω τη φόρμα και το στιλ της Γουλφ στο "Ημερολόγιο ενός Συγγραφέα" και να κάνω καταχωρίσεις μόνο τις μέρες που κάτι λογοτεχνικό μου είχε συμβεί, είτε κάτι που έγραψα, είτε κάτι που διάβασα, είτε συναντήσεις με άλλους συγγραφείς. Εκείνο το ημερολόγιο είχε διάρκεια μία μέρα ακριβώς. Κάλυπτε ένα απόγευμα που πέρασα με τον Τζεφ Ευγενίδη και μου πήρε δώδεκα σελίδες και μισή νύχτα. Ξέχνα το! Με τέτοιους αριθμούς, το να γράφεις για τη ζωή θα κρατά περισσότερο από το να τη ζεις. Νομίζω ότι μέρος του προβλήματος ήταν η αναγκαιότητα να γράφω σε πρώτο πρόσωπο, μια φόρμα που μέχρι πρόσφατα έβρισκα επίπονη και αγχωτική. Δε μπορούσα να τη χρησιμοποιήσω με άνεση παρά μόνο σε σύντομα, δοκιμιακά ξεσπάσματα. Όταν ήμουν νεώτερη, ακόμα και η εμφάνιση του Εγώ πάνω στη σελίδα μ' έκανε λιγάκι ν'αρρωσταίνω -αυτή η αυτοσυνειδησία ξανά- και πάντα προσπαθούσα να το συσκοτίσω με ένα εμείς. Παρατηρώ πως όταν ήρθα στην Αμερική αυτό άρχισε ν'αλλάζει και μετά, χιονοστιβάδα· κοιτάζοντας τώρα τη σελίδα βλέπω περισσότερες πτώσεις του εγώ απ' ό,τι σε μια στροφή του Γουόλτ Γουίτμαν. Παρ' όλα αυτά, ακόμα και τώρα έχω ένα νοητικό κώλυμα όταν έχει να κάνει με ημερολόγια. Μου έρχονται οι ίδιες παιδιάστικες ερωτήσεις. Για ποιον είναι; Ποια είναι αυτή η φωνή; Ποιον προσπαθώ να κοροϊδέψω -εμένα;
     Συνειδητοποιώ ότι δε θέλω να καταγράφω τις μέρες μου. Έχω το είδος του μυαλού που διαγράφει όλα όσα περνάνε, σχεδόν αμέσως. Ποτέ δεν ξέρω τι έκανα σε ποια ημερομηνία ή πόσων χρονών ήμουν όταν αυτό ή εκείνο συνέβη -και μ'αρέσει έτσι. Πιστεύω ότι όταν θα είμαι πολύ γρια και το μυαλό μου θα έχει "φύγει", δε θα είναι πολύ διαφορετικά απ' ό,τι τώρα, σ' αυτό το μίασμα της μη- μνήμης, το οποίο, παρ' όλο που εξαγριώνει τους κοντινούς μου, μάλλον κάπως μου ταιριάζει, μιας και δεν προσπαθώ, έστω από ευσυνειδησία, να το αλλάξω.
     Αναρωτιέμαι αν δεν είναι λοξά συνδεδεμένο με τον τρόπο που γράφω, στον οποίο, ας πούμε, ένα χαλάκι σε ένα διαμέρισμα όπου έζησα πριν χρόνια θα ξαναεμφανιστεί, ακριβώς όπως ήταν κάποτε, το ίδιο ακριβώς χαλάκι, ίδια πλέξη και ύφασμα, κι όμως δε μπορώ να πω πότε ακριβώς έζησα εκεί, με ποιον έβγαινα ή ακόμα αν ο πατέρας μου ήταν ζωντανός ή νεκρός εκείνη την εποχή. Ίσως το πρώτο είδος του συστήματος της μη μνήμης -αυτό το οποίο δε μπορεί να συγκρατήσει ημερομηνίες ή σημαντικά γεγονότα- επιτρέπει στο άλλο είδος συστήματος μνήμης να λειτουργήσει, η απουσία του πρώτου κάνει χώρο για το δεύτερο, καθαρίζει ένα μονοπάτι γι' αυτό το ό,τι - κι - αν - είναι που μοιάζει να ξεπετάγεται μέσα από το μυαλό μου σαν ένα ντροπαλό νυκτόβιο ζώο, που σέρνει πίσω του παράξενα αντικείμενα όπως χαλάκια, μια μαραμένη παιώνια ή ένα αγαπημένο αυτοκόλλητο φράουλα που έχω να δω από το 1986 αλλά ακόμα έχει το σχήμα και τη μυρωδιά φράουλας.
      Όταν μιλάμε για αυτοβιογραφικό γράψιμο, το αληθινό, ειλικρινές, ημερολογιακό γράψιμο, το μόνο που έχω να δείξω για τον εαυτό μου -μπροστά στον Άγιο Πέτρο και όποιον άλλο- είναι ο λογαριασμός μου στο Yahoo!, τον οποίο άνοιξα εκεί γύρω στο 1996 κι ακόμα συνεχίζει. Εκεί μέσα (αν και θα προτιμούσα να πεθάνω παρά να το διαβάσω όλο από την αρχή) είναι ίσως το πιο κοντινό πράγμα σε έναν ειλικρινή απολογισμό της ζωής μου, τουλάχιστον όσον αφορά στο γράψιμο. Αυτή είμαι εγώ, και τα καλά και τα άσχημα, όλες οι ευγενικές πράξεις και τα βρώμικα ψέμματα και οι οικογενειακοί καυγάδες και οι βιβλιο-φιλίες και οι ον λάιν αγορές μόδας. Όπως οι περισσότεροι άνθρωποι (φαντάζομαι), ένας προσωπικός μου εφιάλτης είναι η ιδέα ο οποιοσδήποτε να περιηγείται μέσα σ' αυτόν τον λογαριασμό, διαβάζοντας ό,τι τον ευχαριστεί και ασκώντας κριτική. Συγχρόνως, όταν θα έχω πεθάνει, αν τα παιδιά μου θέλουν να δουν πώς ήμουν στην καθημερινότητά μου, όχι ως συγγραφέας, όχι ως ένα λίγο- πολύ ευπαρουσίαστο άτομο, αλλά απλώς ως το ανόητο ανθρώπινο ον πίσω από όλα αυτά, καλά θα έκαναν να κοιτάξουν εκεί.

πηγή: www.rookiemag.com/2015/02/life-writing/

Η Ζέιντι Σμιθ είναι η συγγραφέας των μυθιστορημάτων  «Λευκό Χαμόγελο σε Μαύρο Φόντο», «Συλλέκτης Αυτογράφων», «Στην Ομορφιά που Χάνεται» (εκδόσεις Ψυχογιός) και «Στην Καρδιά της Πόλης» (εκδόσεις Μεταίχμιο), καθώς και της συλλογής δοκιμίων «Changing My Mind».



Δευτέρα 23 Μαρτίου 2015

ΑΦΙΣΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΩΘΟΥΝ ΤΗ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ (ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ)

     Στο δεύτερο μέρος έχουμε αφίσες παλιές· κι όταν λέμε παλιές, εννοούμε από το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, μιας και το μπλογκ αγαπάει οτιδήποτε παλιομοδίτικο...

Τι λες για ένα ραντεβού με ένα καλό βιβλίο; (πηγή: www.brainpickings.org)

Κάποιος βουλιάζει στη βαρεμάρα; Πέτα του ένα καλό βιβλίο! (πηγή: www.brainpickings.org)

Άνοιξε υπέροχους καινούριους κόσμους.. Ξύπνα και διάβασε! (πηγή: www.liveauctioneers.com)

Εγώ να ταξιδέψω; Γιατί; Όταν η κινητή βιβλιοθήκη έρχεται σε μένα! (πηγή: www.theguardian.com) Στην πραγματικότητα, τόσο αυτή όσο και οι δύο επόμενες αφίσες δεν είναι παλιές αλλά έχουν πάρει τις εικόνες τους από αυθεντικές αφίσες του 1ου και του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.

Οι βιβλιοθηκονόμοι είναι στρατηγοί στον πόλεμο κατά της άγνοιας!

Βοήθησέ τους να πολεμήσουν την άγνοια με βιβλία!

Μάρτης: Διάβασε τα βιβλία που πάντα ήθελες να διαβάσεις! (πηγή: www.brainpickings.org)

Σάββατο 21 Μαρτίου 2015

Ο ΆΝΕΜΟΣ ΚΙ Η ΆΝΟΙΞΗ

Ο άνεμος ρέει μέσα στην καρδιά μας
Σαν ουρανός που έχασε το δρόμο
Δέντρα προσπαθούν να του δέσουν τα χέρια
Αλλά μάταια κοπιάζουν

Ο άνεμος αναπνέει μέσα στην καρδιά μας
Σαν στρατός που ορμάει στον αγώνα
Τον καλωσορίζει η άνοιξη στην κοιλάδα
Τον χαιρετάνε τ' αρώματα της γης

Η άνοιξη είναι μια παρθένα που δεν την ξέραμε
Και όλους μας φίλησε με θάρρος προτού το ζητήσουμε
Τώρα αγκαλιάζει τον άνεμο και κάνει σαν τρελή
Κι αναγκάζει κι εμάς να τον αγαπήσουμε

Γιώργος Σαραντάρης, "Σαν Πνοή του Αέρα", Εκδόσεις Ερμής, 1999




























Antonio den Pollaiuolo, Δάφνη και Απόλλων (πηγή: www.nationalgallery.org.uk)

ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΠΟΤΕ ΝΑ ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΕΙΣ ΤΗΝ ΆΝΟΙΞΗ!

Αν και τελευταία ο καιρός κάνει ό,τι μπορεί...


Ernst Haas, Central Park, 1970


Τετάρτη 18 Μαρτίου 2015

ΑΦΙΣΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΩΘΟΥΝ ΤΗ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ (ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ)

     Αυτή τη χρονιά είμαι υπεύθυνη της σχολικής βιβλιοθήκης -δεν είναι η πρώτη φορά, φέτος όμως έχει συμβεί κάτι καταπληκτικό: τα παιδιά δανείζονται συνεχώς βιβλία και συζητούν μεταξύ τους αυτά που διάβασαν. Δεν υπάρχει τίποτα που να με κάνει περισσότερο χαρούμενη: το να μεταδώσω στα παιδιά την αγάπη μου για την ανάγνωση βιβλίων είναι για μένα βασικός στόχος κι αν μπορούσα, θα γέμιζα τους τοίχους του σχολείου με σχετικές αφίσες, μόνο που φοβάμαι μήπως το παρακάνω και οδηγήσω τα πράγματα στο αντίθετο αποτέλεσμα. Εδώ στο μπλογκ όμως, στη δική μου παιδική χαρά, μπορώ ν' ανεβάσω όσες αφίσες θέλω, που να δείχνουν πόσο υπέροχη, πόσο φανταστική δραστηριότητα είναι το διάβασμα!

Yan Nascimbene, αφίσα για τη Γιορτή του Βιβλίου στο Λος Άντζελες

Αυτή την αφίσα την έχω δει και στην Αθήνα από το πάντα δραστήριο σωματείο υπαλλήλων βιβλίου- χάρτου με τη λεζάντα "Τα βιβλία δίνουν μια καλύτερη προοπτική της ζωής".  

Μα, τι ωραιότερο μπορεί να κάνει κανείς στο μετρό από το να διαβάσει;

Προσοχή! Το διάβασμα μπορεί να βλάψει σοβαρά την άγνοιά σου!

Όπως λέει κι ο αγαπημένος Maurice Sendak στην παραπάνω αφίσα: "Οι αναγνώστες των διακοπών διασκεδάζουν περισσότερο απ' όλους (εκτός από τους υπόλοιπους αναγνώστες των διακοπών)".

Άλλη μια αφίσα του Maurice Sendak, με τα άγρια πλάσματά του, που επιβεβαιώνουν ότι το διάβασμα έχει πλάκα! Και τις δύο αφίσες του Sendak τις βρήκα βέβαια στο www.brainpickings.org

Τρομερή αφίσα στο πνεύμα των σίξτις!

Και τέλος, η πιο αγαπημένη μου από όλες τις αφίσες, αυτή του Peter Max από το 1969 (πηγή: www.openculture.com) όχι μόνο για την ψυχεδελική αισθητική αλλά κυρίως για το μήνυμα που περιέχει: "Γίνε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου -διάβασε!".

Πέμπτη 12 Μαρτίου 2015

ΠΩΣ ΟΙ ΛΥΚΟΙ ΑΛΛΑΖΟΥΝ ΤΗ ΡΟΗ ΤΩΝ ΠΟΤΑΜΙΩΝ

 
     Αν όσα λέει ο Μόατ για τους λύκους φαίνονται σε κάποιους παραμύθια, αυτά που υποστηρίζει ο εκφωνητής του παρακάτω βίντεο, ότι δηλαδή οι λύκοι συμβάλλουν στην ισορροπία του οικοσυστήματος, σε σημείο που μπορούν ακόμα και ν' αλλάξουν τη μορφολογία του εδάφους, μεταβάλλοντας τη ροή των ποταμών, θα τους ακούγονται σενάρια επιστημονικής φαντασίας. Κι όμως, το παρακάτω βίντεο εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο γίνεται κάτι τέτοιο, συνοδεύοντας τις εξηγήσεις του με πανέμορφες εικόνες φύσης, που προέρχονται από το Εθνικό Πάρκο Yellowstone των Ηνωμένων Πολιτειών.
     Οι λύκοι είχαν εξαφανιστεί από τον χώρο του πάρκου για εβδομήντα χρόνια, μέχρι που το 1995 αποφασίστηκε να επανεισαχθούν στο οικοσύστημα του Yellowstone. Ο λόγος ήταν ότι τα ελάφια, εφόσον δεν κινδύνευαν πια από τους λύκους, είχαν πολλαπλασιαστεί σε τόσο μεγάλο αριθμό που απειλούσαν με ερημοποίηση μεγάλες εκτάσεις του πάρκου, λόγω της υπερβόσκησης. Οι λύκοι λοιπόν σκότωσαν κάποια ελάφια, ωστόσο το πιο σημαντικό είναι ότι άλλαξαν τη συμπεριφορά των ελαφιών: τα ελάφια άρχισαν ν' αποφεύγουν κάποιες περιοχές του πάρκου, κυρίως τις κοιλάδες και τα φαράγγια· σε έξι χρόνια, οι γυμνές κοιλάδες έγιναν ολόκληρα δάση και μόλις συνέβη αυτό, άρχισαν να έρχονται πάλι τα πουλιά για να χτίσουν τις φωλιές τους στα δέντρα. Αυξήθηκε ακόμη ο αριθμός των καστόρων, οι οποίοι έχτισαν φράγματα στα ποτάμια. Επίσης, οι λύκοι σκότωναν κογιότ, οπότε έδωσαν την ευκαιρία στα θηράματά τους, τους λαγούς και τα ποντίκια να πολλαπλασιαστούν, πράγμα που προσέλκυσε πιο πολλά γεράκια, νυφίτσες, αλεπούδες, ασβούς και κοράκια, ακόμα και αρκούδες, αφενός λόγω του κρέατος που άφηναν πίσω οι λύκοι και αφετέρου λόγω των πιο πολλών μούρων που υπήρχαν στα δάση. Το πιο σπουδαίο όμως είναι ότι άλλαξαν τη συμπεριφορά των ποταμιών: άρχισαν να σχηματίζουν λιγότερους μαιάνδρους και να υφίστανται λιγότερη διάβρωση, γιατί τα αναγεννημένα δάση σταθεροποίησαν τις όχθες τους, οπότε κατέρρεαν σπανιότερα και η ροή τους έγινε πιο σταθερή. Άρα, ένας μικρός αριθμός λύκων όχι μόνο μεταμόρφωσε το οικοσύστημα του πάρκου αλλά ακόμα και τη μορφολογία του...
     Το εντυπωσιακό αυτό βίντεο, με όλες τις θαυμαστές πληροφορίες που περιέχει και τις μαγευτικές του εικόνες, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για εκπαιδευτικούς σκοπούς ή απλώς για να ταξιδεύει λίγο το μυαλό κάποιου που νιώθει ότι δεν αντέχει άλλο τη θέα κεραιών πολυκατοικιών και απλωμένων ρούχων στο απέναντι μπαλκόνι...



Τρίτη 10 Μαρτίου 2015

ΛΥΚΟΙ, ΣΑΣ ΠΑΡΑΚΑΛΩ, ΜΗΝ ΚΛΑΙΤΕ



   
     Μια μέρα της άνοιξης του 1948, ο νεαρός φυσιοδίφης Φάρλεϋ Μόατ προσγειώνεται σε μια κωμόπολη στον αρκτικό κύκλο, με σκοπό να προχωρήσει ακόμα παραπέρα, στους αχανείς, χιονισμένους "Άγονους Τόπους" για να μελετήσει, κατόπιν εντολής της καναδικής κυβέρνησης, τους λύκους της περιοχής και να εξακριβώσει αν ευθύνονται για τον αφανισμό των τοπικών καριμπού (είδος ταράνδου). Σ' αυτή την αποστολή, ο Μόατ έχει ν' αντιμετωπίσει το ψύχος της τούνδρας, την έλλειψη στοιχειωδών ανέσεων, τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις του καναδικού δημοσίου και κυρίως την εδραιωμένη αντιμετώπιση των λύκων ως αιμοδιψείς φονιάδες. Τίποτα απ' όλα αυτά δεν πτοεί τον ατρόμητο φυσιοδίφη, που ρίχνεται με αμείωτο ενθουσιασμό και παιδική περιέργεια σε τούτη την περιπέτεια, αποκομίζοντας εμπειρίες που σε μας μοιάζουν εξωπραγματικές, μεταξύ των οποίων είναι και οι εξής: μεθύσι με "λυκόζουμο", δηλαδή τοπική μπύρα αναμεμειγμένη με αντιπηκτικό μηχανών αυτοκινήτων· γνωριμία με τον σαμάνο της τοπικής φυλής Εσκιμώων, ο οποίος καταλάβαινε τη γλώσσα των λύκων· απόκτηση των συνηθειών των λύκων, όπως μαρκάρισμα της περιοχής, διατροφή με ποντίκια (μαζί με τα εντόσθια, για να είναι πιο θρεπτικά) και ύπνος διακοπτόμενος ανά δέκα λεπτά.
     Όλα αυτά, που περιγράφονται με τρομερό κέφι, είναι άκρως ενδιαφέροντα, δεν αρκούν όμως για να κάνουν το βιβλίο σπουδαίο· αυτό που πραγματικά δίνει στο έργο την αξία του είναι η κατάρριψη του βαθιά ριζωμένου μύθου για τον λύκο. Με κατάπληξη ίση μ' αυτή του συγγραφέα διαπιστώνουμε ότι ο λύκος δεν είναι ένα μοναχικό θηρίο που κατασπαράζει όποιο πλάσμα έχει την ατυχία να βρεθεί μπροστά του, αλλά ένα μονογαμικό ζώο που ζει σε αγέλη, φροντίζει με στοργή τα μικρά όλης της ομάδας, σκοτώνει μόνο όταν πεινάει κι όταν σκοτώνει καριμπού, στοχεύει στα πιο αδύναμα ή άρρωστα ζώα του κοπαδιού, που είναι άλλωστε τα μόνα που μπορεί να παγιδεύσει χωρίς να σπαταλήσει όλες του τις δυνάμεις. Και βέβαια, το βιβλίο, που εκδόθηκε πρώτη φορά το 1963, επιβεβαιώνει αυτό που εμείς σήμερα γνωρίζουμε ήδη: για τη δραματική μείωση του πληθυσμού κάποιων ειδών δεν ευθύνονται οι λύκοι ή άλλα σαρκοβόρα ζώα, παρά μόνο ο άνθρωπος.
     Τα πορίσματα της μονογραφίας του Μόατ δεν άρεσαν στην καναδική κυβέρνηση, που δε μπορούσε να δεχτεί ότι "ο λύκος δεν αποτελεί απειλή για την επιβίωση άλλων αγριμιών, ούτε θέτει σε κίνδυνο τον άνθρωπο και τα συμφέροντά του". Λίγα χρόνια αργότερα, τον χειμώνα του 1958- 1959, ο Καναδικός Οργανισμός Προστασίας Αγριμιών προσέλαβε αξιωματικούς για να μεταβούν στους "Άγονους Τόπους" και να ρίξουν φόλες με στρυχνίνη για να εξοντώσουν τους λύκους. Ωστόσο, το έργο του Μόατ απέκτησε πολλούς αναγνώστες και βοήθησε σημαντικά στο ν' αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο παραδοσιακά βλέπαμε τους λύκους, παρ' όλο που ο ίδιος, στην τελευταία συνάντησή με τα αγρίμια, άφησε τον φόβο της προαιώνιας προκατάληψης να τον κυριεύσει: "Κάπου πέρα από την ανατολή ούρλιαξε ένας λύκος, μακρόσυρτα, ερωτηματικά. Τη γνώρισα τη φωνή, γιατί την είχα ακούσει τόσο συχνά. Ήταν ο Τζορτζ που έψαχνε στην ερημιά τη μάνα με το κουτάβι. Μα για μένα ήταν μια φωνή που μου μιλούσε για έναν άλλο κόσμο, έναν κόσμο από τον οποίο είχαμε πια αποξενωθεί εμείς οι άνθρωποι, έναν κόσμο που κάποτε ανήκε και σε μας προτού αποφασίσουμε να τον απαρνηθούμε, έναν κόσμο που εγώ τον είχα σχεδόν ξαναβρεί, μόνο και μόνο για να τον χάσω πάλι, εξαιτίας της δικής μου δυσπιστίας".

Υ.Γ.1: Δε μπορώ να μην αναφερθώ στη μετάφραση της Γιολάντας Λεβίδη- Λούη, που αποπνέει την ίδια ζεστασιά και το ίδιο κέφι με το πρωτότυπο, γι' αυτό και είναι τόσο πετυχημένη.
Υ.Γ.2: Το βιβλίο μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1983 από τον Carroll Ballard.



Σάββατο 7 Μαρτίου 2015

Η ΑΛΕΠΟΥ ΚΑΙ Ο ΛΑΓΟΣ

 
  "Η Αλεπού Κι Ο Λαγός" είναι ένα ρώσικο animation για την άνοιξη, που δεν μπορεί να εμποδιστεί, και τους bullies, που μπορούν να εμποδιστούν -μάλιστα η χτεσινή μέρα ήταν αφιερωμένη στην καταπολέμηση του bullying, δηλαδή του εκφοβισμού των πιο αδύναμων. Σ' αυτό το φιλμάκι του ιδιοφυούς Yuri Norstein, που είναι βασισμένο σ' ένα παραδοσιακό ρώσικο παραμύθι, ο πιο αδύναμος είναι ο λαγός και ο νταής είναι η αλεπού, η οποία ζει σ' ένα σπίτι από πάγο. Όταν όμως έρχεται η άνοιξη και οι πάγοι λιώνουν, η αλεπού μένει άστεγη, οπότε πηγαίνει στο ξύλινο σπιτάκι του λαγού, τον πετάει έξω και βολεύεται σαν στο σπίτι της. Ο λαγός κλαίει απαρηγόρητος γι' αυτό τ' άλλα ζώα του δάσους αναλαμβάνουν να τον βοηθήσουν: πρώτα ο λύκος, μετά η αρκούδα και μετά το βόδι -χωρίς όμως να καταφέρουν να κάμψουν το θράσος της αλεπούς... ώσπου... έρχεται ο γενναίος πετεινός, διώχνει τον καταπατητή με τις κλοτσιές και ο λαγός επιστρέφει στο σπιτικό του, το οποίο στο εξής μοιράζεται με τον φίλο του τον πετεινό... Κι όλη αυτή η γλυκειά ιστορία ξεδιπλώνεται σαν παραδοσιακό υφαντό, σαν εικόνες μιας "πάντας" που κρέμεται σε μια ρώσικη "ντάτσα", με τα ζωηρά, ζεστά χρώματά της και με τη μελαγχολική ευαισθησία του Norstein να διαπερνά κάθε καρέ.


Τετάρτη 4 Μαρτίου 2015

ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ

     Ας ξεκινήσουμε από την κοινή παραδοχή ότι οι συγγραφείς είναι παράξενοι άνθρωποι· βέβαια, όλοι οι άνθρωποι είναι παράξενοι αν τους γνωρίσουμε λίγο περισσότερο, όμως πρέπει να παραδεχτούμε ότι μερικοί συγγραφείς ήταν ακραίες περιπτώσεις, σε σημείο που η ζωή τους συναγωνίζεται σ' ενδιαφέρον το πιο σημαντικό έργο τους, όπως για παράδειγμα ο Μπάιρον, ο Ρεμπώ και ο Λόουρι. Ωστόσο, ακόμα κι εκείνοι που ζούσαν μια ήρεμη, βαρετή ζωή, όπως ο Κάφκα, είχαν συνήθειες που χαρακτηρίζονται από μια κάποια εκκεντρικότητα. Βασιζόμενη σε πληροφορίες από τα βιβλία "Γράφοντας τις ζωές των άλλων" Εκδόσεις Πατάκη"Είναι Τρελοί Αυτοί Οι Σοφοί" Εκδόσεις Ψυχογιός, το site dailyroutines.typepad.com και αυτό το post του mentalfloss, κατέληξα στην παρακάτω λίστα από παράξενες συνήθειες:


  1. Δημοσθένης: ο κορυφαίος ρήτορας της αρχαιότητας ήταν η απόδειξη του θριάμβου της θέλησης, αφού ξεπέρασε μια σειρά από φυσικές αδυναμίες επινοώντας διάφορες ασκήσεις· για να μπορέσει να προφέρει το "ρ" έλεγε συνεχώς τη φράση "ο ρήτωρ ερητόρευε το ρερητορευμένο ρο"· για να μπορεί να μιλάει δυνατά, εκφωνούσε τους λόγους του στην ακρογιαλιά όταν είχε θαλασσοταραχή· για να μπορεί να μιλάει καθαρά, μάθαινε να μιλάει με το στόμα γεμάτο χαλίκια· το πιο ωραίο όμως ήταν αυτό που έκανε για να υποχρεώσει τον εαυτό του να μείνει στο σπίτι και να γράψει, χωρίς να χασομεράει στην αγορά: ξύριζε το μισό του κεφάλι, ώστε να μη μπορεί να κυκλοφορήσει έξω σ' αυτή την κατάσταση, οπότε έμενε μέσα για δυο- τρεις μήνες, μέχρι να ξαναμακρύνουν τα μαλλιά του.
  2. Αριστοτέλης: κι από τον κορυφαίο ρήτορα, στον κορυφαίο φιλόσοφο· ο Αριστοτέλης ήταν μανιώδης αναγνώστης και πολυγραφότατος συγγραφέας, με έργα που καλύπτουν πλείστους τομείς της επιστήμης, κάποιους από τους οποίους ίδρυσε ο ίδιος. Για να μπορέσει να κάνει όλη αυτή τη δουλειά, έμενε ξύπνιος ως αργά. Σκέφτηκε λοιπόν το εξής, προκειμένου να μην τον πάρει ο ύπνος και μείνει πίσω στο έργο του: όση ώρα μελετούσε ή έγραφε, κρατούσε στα χέρια του μια μεταλλική μπάλα· όταν τον έπαιρνε ο ύπνος, το χέρι του χαλάρωνε και η μπάλα έπεφτε στη μεταλλική λεκάνη που είχε τοποθετήσει δίπλα του· ο θόρυβος ήταν τέτοιος, που ο φιλόσοφος ξυπνούσε και ξεκινούσε ξανά τη δουλειά.
  3. Σίλερ: παρόμοιες απάνθρωπες τακτικές για να μην τον παίρνει ο ύπνος εν ώρα εργασίας είχε εφεύρει και ο Γερμανός ποιητής. Βύθιζε τα πόδια του σε παγωμένο νερό και φύλαγε στο συρτάρι του μερικά σάπια μήλα, που, όπως έλεγε, η μυρωδιά τους τον παρακινούσε να γράψει.
  4. Καπότε: σ' αντίθεση με τους δύο προηγούμενους και τις σπαρτιάτικες συνήθειές τους, ο Αμερικάνος συγγραφέας που έγραψε για την άνετη και λαμπερή ζωή της Νέας Υόρκης, έγραφε πάντα ξαπλωμένος, είτε στο κρεβάτι του, είτε σε μια αναπαυτική πολυθρόνα, συνοδεύοντας το γράψιμό του με διάφορα ποτά: το πρωί καφέ και καθώς οι ώρες περνούσαν, τσάι μέντας, σέρι και άφθονα μαρτίνι.
  5. Μπαλζάκ: αν μιλάμε για συγγραφείς που χρειάζονταν μια κάποια ποσότητα καφέ για να δουλέψουν, ο Μπαλζάκ είναι ο άνθρωπός μας. Όπως έχω ξαναγράψει, έπινε πάνω από πενήντα καφέδες ημερησίως και τελικά  έφτασε στο σημείο να καταπίνει κόκκους καφέ με άδειο στομάχι, προκειμένου να βρει την ενέργεια να γράψει.
  6. Μπλίξεν: περίεργες διατροφικές συνήθειες είχε και η αντιπαθητική βαρόνη, όπως έγραψα πρόσφατα, μιας και τρεφόταν αποκλειστικά με στρείδια, σταφύλια και σαμπάνια, αντιμετωπίζοντας με ψυχρότητα παγόβουνου όποιον τολμούσε να της πει ότι δεν επρόκειτο ακριβώς για μια ισορροπημένη διατροφή.
  7. Μισίμα: στην ενότητα διατροφή θα μπορούσαμε να εντάξουμε και τον Γιούκιο Μισίμα, αν κι αυτόν θα μπορούσαμε να τον εντάξουμε σε οποιαδήποτε ενότητα, αφού οι εκκεντρικότητές του δεν είχαν τελειωμό. Ο Μισίμα λοιπόν διακατεχόταν από την έμμονη ιδέα ότι θα τον δηλητηριάσουν, οπότε στα εστιατόρια πάντα παράγγελνε πιάτα που δε μπορούσαν εύκολα να δηλητηριαστούν (πια να είναι αυτά άραγε; είμαι περίεργη) και μετά ξέπλενε μετά μανίας τα δόντια του.
  8. Κάφκα: περνάμε τώρα στην ενότητα ρούχα ή μάλλον στην έλλειψη αυτών. Ο Κάφκα συνήθιζε να κάνει τη γυμναστική του μπροστά στο ανοιχτό παράθυρο -γυμνός.
  9. Τσίβερ: ο Αμερικάνος διηγηματογράφος κάθε πρωί φορούσε το κοστούμι του για να πάει στη δουλειά· κατέβαινε λοιπόν στο υπόγειο του σπιτιού του, έβγαζε το κοστούμι, έμενε με τα εσώρουχα και στρωνόταν στη δουλειά.
  10. Μπάιρον: περνάμε στην ενότητα ζώα με έναν ακόμα συγγραφέα που θα μπορούσε να γεμίσει όχι μία μόνο ανάρτηση αλλά ένα ολόκληρο βιβλίο με τις εκκεντρικότητές του. Ας μείνουμε όμως στα ζώα. Ο Μπάιρον είχε ως κατοικίδιο όσο καιρό ήταν στο πανεπιστήμιο μία αρκούδα, την οποία έβγαζε βόλτα στην πανεπιστημιούπολη κρατώντας την από το λουράκι. Αργότερα, όπως μαρτυρεί ο φίλος και ομότεχνός του Σέλεϋ, συγκατοικούσε με 8 σκυλιά, 3 μαϊμούδες, 5 γάτες, παγώνια, αετούς, γεράκια και κοράκια. Θα' χε μεγάλο σπίτι.
  11. Ουάιλντ: μετά την αρκούδα του Μπάιρον, ο αστακός τον οποίο έβγαζε βόλτα ο αγαπητός Όσκαρ (με λουράκι πάντα) ακούγεται βαρετός και τετριμμένος.
  12. Λαμπεντούζα: ο συγγραφέας του Γατόπαρδου έκανε μια ήσυχη και μοναχική ζωή. Το γεγονός ότι μιλούσε στα σκυλιά του σε διαφορετική γλώσσα στο καθένα (μιλούσε γαλλικά, αγγλικά, γερμανικά, ρώσικα και ισπανικά) είναι μια ανώδυνη, χαριτωμένη συνήθεια...