ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ: ΜΙΑ ΤΑΙΝΙΑ ΠΟΥ ΘΙΓΕΙ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ

     Σήμερα, 6 Μαρτίου, είναι η Παγκόσμια Μέρα κατά του Σχολικού Εκφοβισμού (bullying). Είναι ένα πολύ παλιό φαινόμενο στα σχολεία, αλλά μόλις τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί η απαραίτητη προσοχή. Πρόκειται για την άσκηση συστηματικής βίας σε κάποιο παιδί που φαίνεται αδύναμο να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Η παρανόηση που συνήθως γίνεται ακόμα και από γονείς ή εκπαιδευτικούς είναι ότι μιλάμε μόνο για τη σωματική βία, όμως η βία μπορεί να είναι λεκτική, συναισθηματική ή να παίρνει τη μορφή της προσπάθειας απομόνωσης του θύματος από τη σχολική κοινότητα. Οι χειρισμοί που απαιτούνται είναι λεπτοί, καθώς η παραδειγματική τιμωρία μπορεί να φέρει εκδικητικότητα και η προσπάθεια "να γίνουν τα παιδιά φίλοι" είναι βέβαιο ότι θα πέσει στο κενό. Ένα κλειδί στην αντιμετώπιση του ζητήματος είναι ο ρόλος των παιδιών- θεατών, που με την αδιαφορία, την ανοχή ή την επιδοκιμασία επιδεινώνουν το πρόβλημα. Αν συνειδητοποιήσουν ότι είναι συνυπεύθυνα γι' αυτό που συμβαίνει σε περίπτωση που δεν κάνουν κάτι να το σταματήσουν, κάποια απ' αυτά θ' αρχίσουν να παίρνουν θέση. Το άλλο κλειδί, κατά τη γνώμη μου, είναι το αίσθημα της ενοχής για το παιδί -θύμα. Πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι δε φταίει γι' αυτό που συμβαίνει, ότι δεν είναι εκείνο υπεύθυνο για την κακή συμπεριφορά κάποιου άλλου και, επίσης, ότι, μιλώντας γι' αυτό, δεν "καρφώνει" κανέναν, απλώς μοιράζεται ένα δικό του πρόβλημα. Σίγουρα το θέμα είναι πολύ πιο πολύπλοκο απ' αυτά που γράφω εδώ, ωστόσο πιστεύω ότι και σ' αυτό το ζήτημα το βασικό είναι να νιώσουν τα παιδιά ότι μπορούν να μιλήσουν και να συνεργαστούν με κάποιον για να βρουν τη λύση.

     Πάμε τώρα σε μία ταινία που θίγει το θέμα του σχολικού εκφοβισμού, "Τα Πλεονεκτήματα Του Να Είσαι Στο Περιθώριο", που βγήκε στις ελληνικές αίθουσες το Δεκέμβριο του 2012. Βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Steven Chbosky, ο οποίος έγινε και σεναριογράφος και σκηνοθέτης της ταινίας. Με μια πρώτη ματιά, το θέμα είναι τετριμμένο: ένας δειλός, εσωστρεφής νεαρός ξεκινά την πρώτη μέρα στο λύκειο με το φόβο ότι δε θα κάνει κανένα φίλο και, κατά κάποιο τρόπο, ο φόβος αυτός επιβεβαιώνεται, μέχρι που γνωρίζει μια παρέα τελειόφοιτων, οι οποίοι επίσης βρίσκονται στο περιθώριο. Σιγά σιγά, μέσα από την αποδοχή των άλλων, μαθαίνει να εκτιμά τον εαυτό του και να μη φοβάται. Αποκτά την πολύτιμη αίσθηση ότι ανήκει κάπου. Η ταινία δεν είναι κανένα αριστούργημα, έχει ωστόσο πολλές αρετές. Πρώτ' απ' όλα, ότι δεν καταφεύγει σε κοινοτοπίες, αλλά αντίθετα αποπνέει τρομερή φρεσκάδα. Κάτι άλλο είναι η εμβάθυνση στους χαρακτήρες των ηρώων, η οποία υποβοηθείται από τις πολύ καλές ερμηνείες των ηθοποιών. Ειδικότερα ο Ezra Miller που παίζει τον Patrick είναι εξαιρετικός. Άλλο θετικό είναι το ότι δεν περιορίζεται στο θέμα του σχολικού εκφοβισμού αλλά προσφέρει ένα καλειδοσκόπιο των προβλημάτων που μπορεί να αντιμετωπίζει ένας έφηβος: μοναξιά, απώλεια, ψυχική ασθένεια, ομοφυλοφιλία και σεξουαλική παρενόχληση, καταφέρνοντας όμως να ισορροπεί τα δραματικά με τα κωμικά στοιχεία. Ένα τελευταίο που θα ήθελα ν' αναφέρω είναι η χρονική περίοδος στην οποία εκτυλίσσεται η υπόθεση, δηλαδή οι αρχές της δεκαετίας του 90, που, για τους σημερινούς εφήβους, ισοδυναμεί με τη λίθινη εποχή: οι ήρωες σ' όλη τη διάρκεια προσπαθούν να μάθουν την ταυτότητα ενός συγκεκριμένου κομματιού (το Heroes του Bowie), αφού δεν υπάρχει ακόμα google και youtube για να το αναζητήσουν, όταν θέλουν να προσεγγίσουν κάποιον του γράφουν κασσέτες, τηλεφωνούν στο σπίτι, μιας και δεν υπάρχουν κινητά και χρησιμοποιούν γραφομηχανή... Βέβαια, η εποχή αυτή σημαίνει επίσης τέλειες μουσικές που ακούγονται σ'όλη τη διάρκεια της ταινίας, όπως Smiths και Sonic Youth!

Υ.Γ.: Η ματιά της ταινίας είναι καθαρά αμερικάνικη, χωρίς να υπάρχει κάτι κακό σ' αυτό.
 Άλλη πρόσφατη - ευρωπαϊκή αυτή τη φορά -ταινία που θίγει το ίδιο θέμα είναι η δανέζικη "Ίσως, Αύριο", η οποία κέρδισε το Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας για το 2011. Εδώ, τίθενται πολύ πιο ουσιαστικά ερωτήματα όπως η απάντηση στη βία, η εκδίκηση και η συγχώρεση. Ήδη όμως η ανάρτηση έχει αρχίσει να μοιάζει με σεντόνι για να σκεπαστούμε, επομένως, ας την αφήσουμε για κάποια άλλη φορά...