ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΤΥΧΙΑ

     Αύριο το πρωί ανακοινώνονται τα αποτελέσματα των Πανελληνίων Εξετάσεων. Όσοι από εμάς έχουμε περάσει από τη δοκιμασία των εξετάσεων αυτών, τη θεωρούμε μία από τις τραυματικότερες εμπειρίες της ζωής μας, γι' αυτό και συμπάσχουμε με τα παιδιά που περιμένουν την ανακοίνωση των βαθμολογιών με σφιγμένο το στομάχι... Ωστόσο, όσο σημαντικές κι αν είναι οι εξετάσεις αυτές, πιστεύω ότι τους δίνουμε πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις από αυτές που έχουν στην πραγματικότητα. Στους μαθητές και, εν μέρει, στους γονείς τους, φαίνεται σαν οι Πανελλαδικές να προδιαγράφουν το μέλλον τους και να αποφαίνονται οριστικά για το ποιοι είναι προορισμένοι να πετύχουν στη ζωή τους και ποιοι είναι καταδικασμένοι στην αποτυχία. Αυτή ακριβώς η βαρύτητα που δίνουμε στους όρους επιτυχία και αποτυχία είναι υπεύθυνη, σε μεγάλο βαθμό, για το άγχος των Πανελληνίων Εξετάσεων.
     Πάνω σ' αυτό το θέμα, το άγχος της επιτυχίας, ας ακούσουμε μια κα-τα-πλη-κτι-κή ομιλία του Άγγλου φιλοσόφου και συγγραφέα Αλαίν ντε Μποττόν στο TED. Ο Αλαίν ντε Μποττόν έχει γράψει πολλά βιβλία, στα οποία μεταφέρει τη φιλοσοφία στην καθημερινή ζωή και μιλά για πράγματα εξαιρετικά σημαντικά με απλό και ουσιαστικό τρόπο. Μεταξύ άλλων, έχει γράψει τα εξής: "Πώς ο Προυστ μπορεί να αλλάξει τη ζωή σου", "Περί του κοινωνικού status", "Οι χαρές και τα δεινά της εργασίας" και "Η παρηγοριά της φιλοσοφίας". Όλα αυτά, καθώς και τα υπόλοιπα βιβλία του, κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Πατάκη.

     Όσα επισημαίνει εδώ ο ομιλητής είναι τόσο καίρια και λέγονται με τόσο χιούμορ, που πραγματικά αξίζει να σταθεί κανείς. Μ' αρέσει ιδιαίτερα η εξήγηση που δίνει στην αρχή: βασανιζόμαστε από το άγχος της επιτυχίας επειδή περιστοιχιζόμαστε από σνομπ. Και τι είναι σνομπ; Αυτός που παίρνει ένα μικρό κομμάτι από σένα και το χρησιμοποιεί για να εξάγει συμπεράσματα συνολικά για το άτομό σου.  Ειδικότερα στην εποχή μας, όπως σωστά επισημαίνει, υπάρχει ο σνομπισμός της εργασίας, η διάσημη, εικονική ερώτηση "εσύ με τι ασχολείσαι;". Και ποιο είναι το αντίθετο του σνομπ; (Αυτό είναι το αγαπημένο μου κομμάτι στην ομιλία) Η μάνα σου, επειδή σ' αγαπάει γι' αυτό που είσαι συνολικά!
     Πολύ σωστή είναι και η παρατήρηση για το φθόνο. Κανείς δεν φθονεί τη βασίλισσα της Αγγλίας, γιατί δε μπορεί να ταυτιστεί μαζί της. Αντίθετα φθονούμε αυτούς με τους οποίους έχουμε τα περισσότερα κοινά, όπως την ηλικία ή το οικονομικοκοινωνικό υπόβαθρο. Όμως, σε μία παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, τα Μ.Μ.Ε. και όλοι γύρω μας προσπαθούν να μας πείσουν ότι ΌΛΟΙ μπορούμε να τα καταφέρουμε, όλοι μπορούμε να γίνουμε Bill Gates, αρκεί να έχουμε ενέργεια, κάποιες ωραίες ιδέες σχετικά με την τεχνολογία κι ένα γκαράζ...Στην πραγματικότητα όμως, αυτό είναι τόσο πιθανό όσο και για έναν φτωχό στη Γαλλία του 17ου αιώνα να εισχωρήσει στις τάξεις της αριστοκρατίας... Αυτή ακριβώς η αντίληψη ότι ο κάθε άνθρωπος είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για τις επιτυχίες ή τις αποτυχίες του είναι που γεννά όλο αυτό το άγχος της επιτυχίας.
     Οι σημαντικότερες όμως επισημάνσεις είναι αυτές που κάνει προς το τέλος της ομιλίας. Η πρώτη είναι ότι δε μπορούμε να είμαστε πετυχημένοι σε όλα (ακούγεται απλό, αλλά στην πράξη δυσκολευόμαστε πολύ να το αποδεχτούμε) και η δεύτερη ότι η ιδέα που έχουμε για την επιτυχία συνήθως δεν είναι δική μας αλλά μας την έχουν επιβάλλει κάποιοι άλλοι. Είναι άσχημο να μην παίρνεις ό,τι θέλεις αλλά είναι ακόμα χειρότερο να διαπιστώνεις ότι αυτά που έχεις τελικά δεν τα θέλεις. Ας βεβαιωθούμε λοιπόν ότι οι ιδέες μας για την επιτυχία είναι δικές μας...