Σάββατο 26 Ιουλίου 2014

ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΤΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ (ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ)

Ξεκινάω το δεύτερο μέρος με την αγαπημένη Αγκάθα Κρίστι. Πραγματικά, μου είναι αδύνατο να συνειδητοποιήσω ότι αυτή η γλυκειά κυριούλα με το ταγεράκι επινοούσε σατανικά ιδιοφυείς δολοφονίες κι ακόμα ότι δάμαζε τα κύματα με τη σανίδα του σερφ της.

Άλλος αγαπημένος ο Ελίας Κανέτι, στο πιο τακτικό γραφείο που έχω δει ποτέ. Μένω άφωνη μπροστά στα άψογα στοιχισμένα μολύβια και στο καμπανάκι, με το οποίο -υποθέτω- καλούσε τους υπηρέτες... Παρ' όλα αυτά, γίνεται συμπαθής χάρη στο ζεστό του χαμόγελο.

Αν στην περίπτωση του Ελίας Κανέτι το χαμόγελο και η στάση του σώματος έκαναν προσιτό τον γερμανοθρεμμένο νομπελίστα μεγαλοαστό, δεν ισχύει το ίδιο για τον Τόμας Μαν. Το σοβαρό ύφος και η άκαμπτη φιγούρα δείχνουν έναν άνθρωπο που έπαιρνε τον εαυτό του πολύ στα σοβαρά. Η φωτογραφία μάλλον προέρχεται από την περίοδο που ζούσε στην Καλιφόρνια, όπως φαίνεται από τα φύλλα του φοίνικα που διακρίνονται πίσω από το παράθυρο.

Ναι, είναι ολοφάνερο από το γραφείο του ότι ο Ντ' Ανούντσιο ήταν πρίγκηπας.

Κι ο Γκόμπροβιτς είχε αριστοκρατική καταγωγή, αλλά αυτό που αποπνέει τούτη η φωτογραφία, ο τρόπος που ο συγγραφέας αγκαλιάζει το γατάκι, δημιουργούν μια εντελώς διαφορετική αίσθηση.

Ο Μαρκ Τουαίην μπορεί να έχει πάρει αυστηρό ύφος, αλλά η ακαταστασία του γραφείου φανερώνει κάτι από Τομ Σόγιερ...

Ε ναι, δε θα μπορούσε να είναι διαφορετική η εικόνα του Κέρουακ στο γραφείο του: κόσμος, άδεια μπουκάλια, τασάκια με τσιγάρα και η γραφομηχανή. Γιατί όμως φοράει το καπέλο μέσα στο σπίτι; Άραγε όλα είναι θέμα στιλ;

Καθόλου δε μ' αρέσει αυτή η εικόνα της Ιζαμπέλ Αλιέντε, με τη σιδερωμένη φάτσα και το τεράστιο Mac, κι ας αγαπώ τα πρώτα της βιβλία.

Πόσο μ' αρέσει, από την άλλη, ο Ορχάν Παμούκ! Με τη γάτα του, τον καφέ του κι αυτό το ύφος αριστούχου μαθητή που ποζάρει όλος καμάρι όταν η μαμά του τον φωτογραφίζει να διαβάζει τα μαθήματά του.

Θα κλείσω και σήμερα με το γραφείο ενός καλλιτέχνη και όχι συγγραφέα, του Paul McCartney. Αφενός επειδή οι Beatles έχουν το ελεύθερο να μπαινοβγαίνουν σε οποιοδήποτε post αυτού του blog κι αφετέρου επειδή το γραφείο αυτό, που μπορεί να είναι και τραπέζι κουζίνας, με τις παιδικές ζωγραφιές, τα γράμματα και τα υπολείμματα φαγητού είναι η πιο οικεία, "σπιτική" εικόνα από όλες τις προηγούμενες...

Υ.Γ.: Ποιο γραφείο σας αρέσει πιο πολύ από τα είκοσι -συνολικά- που ανέβηκαν στο μπλογκ! Περιμένω τη γνώμη σας στα σχόλια.

Τετάρτη 23 Ιουλίου 2014

ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΤΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ (ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ)

     Πολλές φορές αναρωτιέμαι από πού έχει πάρει την έμπνευση ένας συγγραφέας, ποτέ όμως δε είχα αναρωτηθεί πού βρισκόταν όταν μετέφερε αυτή την έμπνευση στο χαρτί και τη μετέτρεπε σε βιβλίο. Κακώς βέβαια, τώρα που το σκέφτομαι, γιατί μπορούμε να μάθουμε πάρα πολλά πράγματα για έναν άνθρωπο βλέποντας το χώρο όπου περνά το μεγαλύτερο μέρος της μέρας του. Άρχισα λοιπόν να αναζητώ στο ίντερνετ φωτογραφίες των γραφείων στα οποία έγραψαν τα βιβλία τους διάσημοι συγγραφείς, για να διαπιστώσω ότι συμπληρώνουν την εικόνα που έχουμε γι' αυτούς μέσα από το έργο τους. Οι φωτογραφίες των παρακάτω γραφείων προέρχονται κυρίως από εδώ κι εκεί.



Ξεκινάμε με τον Χανς Κρίστιαν Άντερσεν να ρεμβάζει έξω από το παράθυρο σε μια μάλλον στημένη πόζα. Επομένως δε γνωρίζουμε αν το γραφείο ήταν πάντα τόσο τακτοποιημένο ή το συμμάζεψαν για χάρη της φωτογράφισης.

Το γραφείο του Τολστόι φαίνεται μια χαρά άνετο: μόνο η χωριάτικη πουκαμίσα που φοράει ο συγγραφέας υποδηλώνει την απόφαση που είχε πάρει στα τελευταία χρόνια της ζωής του να ζήσει όπως οι μουζίκοι.


Το γραφείο της Τζέιν Όστεν σχεδόν με συγκινεί: ενώ άλλοι συγγραφείς έγραφαν σε τεράστιες γραφειάρες για λόγους άνεσης αλλά και ματαιοδοξίας, εκείνη περιοριζόταν σε ένα τόσο δα γραφειάκι στο διάδρομο του σπιτιού της...

Το γραφείο του Ράντγιαρτ Κίπλινγκ ανταποκρίνεται στην εικόνα που έχουμε για τη διακόσμηση στη βικτοριανή εποχή. Η υδρόγειος δίπλα στο γραφείο ίσως βοηθούσε τον συγγραφέα να δραπετεύει νοερά από την Αγγλία στην αγαπημένη του Ινδία.


Το γραφείο του Τζακ Λόντον είναι το αγαπημένο μου: φανερώνει έναν τραχύ, περιπετειώδη χαρακτήρα, όπως ήταν ο ίδιος κι όπως ήταν κι οι ήρωές του.


Το γραφείο του Ντύλαν Τόμας έχει κάτι ακατέργαστο και ταραγμένο, κάπως όπως κι ο ίδιος. Τα άδεια μπουκάλια πάνω στο τραπέζι μας φέρνουν στο μυαλό το πρόβλημά του με το αλκοόλ.

Το γραφείο της Αναϊς Νιν αποπνέει την ίδια ατμόσφαιρα ηδυπάθειας, κομψότητας και εξωτισμού που αποπνέει και το έργο της.

Το γραφείο της Σου Τάουνσεντ δείχνει χιούμορ και μια χαριτωμένη ακαταστασία. Κάπως έτσι φανταζόμουν το χώρο όπου γράφτηκαν οι ξεκαρδιστικές περιπέτειες του Άντριαν Μολ. Τα πολλά γυαλιά ηλίου μάλλον έχουν να κάνουν με το σοβαρό πρόβλημα όρασης που είχε η συγγραφέας στα τελευταία χρόνια της ζωής της.

Κι από τα γραφεία των λογοτεχνών, στο γραφείο ενός ιστορικού, του Έρικ Χομπσμπάουμ. Από το πλήθος των βιβλίων και των εγγράφων φαίνεται ότι αυτό το γραφείο δε θα μπορούσε παρά να ανήκει σε έναν ερευνητή. Ο χώρος είναι εντυπωσιακά απλός, με μοναδικό στοιχείο διακόσμησης μια αφίσα της Billie Holiday, για το θάνατο της οποίας ο Χόμπσμπάουμ είχε γράψει ένα καθηλωτικό κείμενο.

Για το τέλος, το γραφείο ενός καλλιτέχνη και όχι ενός συγγραφέα. Ο λόγος που επέλεξα το γραφείο του Αλεξάντερ Κάντλερ για να κλείσω αυτό το post, είναι για να παρηγοριέμαι κάθε φορά που νομίζω ότι το δικό μου γραφείο είναι ακατάστατο...

Παρασκευή 18 Ιουλίου 2014

ΜΑΧΜΟΥΝΤ ΝΤΑΡΟΥΙΣ: ΓΡΑΨΕ. ΕΙΜΑΙ ΆΡΑΒΑΣ

     Ο Μαχμούντ Νταρουίς είναι ο εθνικός ποιητής της Παλαιστίνης, της οποίας η ιστορία σφράγισε τη ζωή και το έργο του: γεννήθηκε σε ένα χωριό της Γαλιλαίας το 1941 αλλά αναγκάστηκε να το εγκαταλείψει μαζί με την οικογένειά του το 1948, όταν το ισοπέδωσαν οι στρατιωτικές δυνάμεις του νεοϊδρυθέντος ισραηλινού κράτους. Οι Νταρουίς κατέφυγαν στο Λίβανο, από όπου επέστρεψαν ένα χρόνο μετά και βρήκαν στη θέση του χωριού τους έναν εβραϊκό οικισμό. Τελικά, εγκαταστάθηκαν στο Ντερ αλ Ασάντ, όπου ο Μαχμούντ Νταρουίς ξεκίνησε την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, για να συνεχίσει το λύκειο στο κοντινό Κουφούρ Γιασίφ κι έπειτα να φύγει για τη Χάιφα.
     Στα 19 εκδίδει τα πρώτα του ποιήματα και στα 24 γίνεται παγκοσμίως γνωστός ως η φωνή της Παλαιστίνης, με τη δημοσίευση του ποιήματος "Ταυτότητα", που περιέχεται στην ποιητική συλλογή "Φύλλα Ελιάς". Εν τω μεταξύ, είναι εξαιρετικά δραστήριος και στον πολιτικό τομέα. Στα είκοσι γίνεται μέλος του ισραηλινού κομμουνιστικού κόμματος και για τα επόμενα χρόνια συλλαμβάνεται και φυλακίζεται πάρα πολλές φορές λόγω της συγγραφικής και της πολιτικής του δραστηριότητας. Το 1970 πηγαίνει στη Μόσχα για να σπουδάσει Πολιτική Οικονομία, όμως ένα χρόνο μετά φεύγει για την Αίγυπτο και εν τέλει για τον Λίβανο, όπου γίνεται μέλος της PLO (Palestine Liberation Organization), στο πλευρό του Γιάσερ Αραφάτ. Το 1997, μετα τις συμφωνίες του Όσλο, εγκαταλείπει την οργάνωση, παρ' όλο που τα προηγούμενα χρόνια είχε φτάσει στα ανώτερα κλιμάκιά της. Από το Παρίσι, όπου ζει πια μόνιμα, παίρνει άδεια να εγκατασταθεί στη Ραμάλα. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ασκεί ανοιχτή κριτική στη Χαμάς, λέγοντας ότι "ξυπνήσαμε από ένα κώμα για να δούμε τη μονόχρωμη σημαία (της Χαμάς) να παίρνει τη θέση της τετράχρωμης σημαίας (της Παλαιστίνης)". Ο Μαχμούντ Νταρουίς πέθανε από καρδιακό επεισόδιο στο νοσοκομείο του Χιούστον, στο Τέξας, το 2008.
     Ο βίαιος ξεριζωμός από τη γενέθλια γη, η εξορία και οι συνεχείς διώξεις, σε συνδυασμό με τους ακατάπαυστους αγώνες ενάντια στην αδικία και την καταπάτηση της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας διαμόρφωσαν το έργο και τη ζωή του, όπως άλλωστε διαμόρφωσαν τη ζωή ολόκληρου του παλαιστινιακού λαού, ο οποίος βρήκε στη φωνή του Νταρουίς τη δική του φωνή.


    













ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Γράψε.
Είμαι Άραβας.
Αριθμός ταυτότητος: 50.000
Τα παιδιά μου είναι οχτώ
Το ένατο θα ΄ρθει μετά από το καλοκαίρι.
Θυμώνεις;
……………….
Γράψε.
Είμαι Άραβας.
Δουλεύω με τ΄ αδέλφια μου του μόχθου σ’ ένα νταμάρι
τα παιδιά μου είναι οκτώ
τραβάω από την πέτρα
τα ρούχα, το ψωμί και τα βιβλία τους, αλλά
στην πόρτα σου δε ζητιανεύω
Θυμώνεις;
………………
Γράψε.
Είμαι Άραβας.
Όνομα δίχως τίτλο υπομονετικός
σ’ ένα τόπο που βράζει,
οι ρίζες μου
αγκυροβόλησαν
πριν απ΄ τη γέννηση του χρόνου
πριν απ΄των αιώνων το ξετύλιγμα
πριν από τις ελιές κι από τα κυπαρίσσια
και πριν φυτρώσει το χορτάρι.
Ο πατέρας μου
απ΄τη φαμίλια είναι τ’ αλετριού
ο παππούς μου
αγρότης δίχως αξίωμα,
το σπίτι μου καλύβα από καλάμια.
Όνομα είμαι δίχως τίτλο.
………………..
Γράψε.
Είμαι Άραβας.
Το χρώμα των μαλλιών μου είναι μαύρο
το χρώμα των ματιών μου καστανό.
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μου:
«κουφίε» πάνω στο κεφάλι μου,
Σκληρή να ‘ναι σαν πέτρα η παλάμη μου
που γρατζουνάει όποιον την αγγίζει,
ό,τι αγαπάω για φαί
είναι το θυμάρι και το λάδι.
Η διεύθυνσή μου:
χωριό απόμακρο και ξεχασμένο
δίχως ονόματα οι δρόμοι του
κι όλοι οι άντρες του
στο νταμάρι και στο χωράφι.
Θυμώνεις;
…………………..
Γράψε.
Είμαι Άραβας.
Λήστεψες τ’ αμπέλια των προγόνων μου
και τα χωράφια που τα δούλευα με όλα τα παιδιά μου.
Δεν άφησες στους απογόνους μου
παρά αυτές τις πέτρες.
Μήπως θα τις πάρει η Κυβέρνησή σας
όπως λένε;
Λοιπόν,
Γράψε στην αρχή της πρώτης σελίδας:
εγώ δεν μισώ τους ανθρώπους
κανέναν δεν κλέβω
μα αν πεινάσω
τρώω τη σάρκα του σφετεριστή μου.
Φυλάξου.
Από την πείνα μου φυλάξου
κι απ’ την οργή μου. 



(Το ποίημα μεταφέρεται όπως έχει δημοσιευτεί στο www.poiein.gr)


 

(Η ταινία "Write down. I am an Arab" είναι μια παλαιστινιακή/ ισραηλινή παραγωγή του 2014. Σύμφωνα με τη σκηνοθέτιδα Ibtisam Mara'ana, σκιαγραφεί "το προσωπικό και κοινωνικό πορτραίτο του ποιητή και εθνικού μύθου Μαχμούντ Νταρουίς")

Σάββατο 12 Ιουλίου 2014

ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ

Το μπαστούνι, μια αρμαθιά κλειδιά, κάτι κέρματα,
η απαλή κλειδαριά, κάτι τελευταίες
σημειώσεις που δε θα ξαναδιαβαστούν
τις λίγες μέρες που μου απομένουν, η τράπουλα,
η σκακιέρα, ένα βιβλίο και κάπου στα φύλλα του
η ξεραμένη βιολέτα, ενθύμιο κάποιας βραδιάς
αξέχαστης ασφαλώς αλλά κιόλας ξεχασμένης,
στη δύση ο κόκκινος καθρέφτης πυρπολώντας
ένα δειλινό της φαντασίας. Τόσα και τόσα πράγματα,
ομπρέλες, πίπες, άτλαντες, φλιτζάνια, μπιχλιμπίδια
που δουλεύουν για χάρη μας σαν αμίλητοι σκλάβοι,
τυφλά, και απολύτως βουβά!
Θα επιζήσουν πέρ' από τη λήθη μας.
Δίχως να ξέρουν καν πως έχουμε υπάρξει.

Χόρχε Λουίς Μπόρχες, μτφρ. Δημήτρης Καλοκύρης, Το εγκώμιο της σκιάς, Εκδόσεις Πλέθρον.