Μετά από πολλά εορταστικά ποστ, ήρθε η ώρα να κάνω κι ένα κανονικό, χορταστικό και άκρως βιβλιοφιλικό. Η ιδέα μου ήρθε όταν έγραψα για την ταινία 84 Charing Cross Road κι άρχισα να σκέφτομαι ποια είναι τα δικά μου αγαπημένα βιβλιοπωλεία και τι αγαπώ στο καθένα απ' αυτά. Το πρώτο - πρώτο, αυτό που επισκέπτομαι κάθε φορά που πηγαίνω στην Αθήνα, είναι βέβαια η Πολιτεία. Καμιά φορά, όπως κατεβαίνω τα πρώτα σκαλιά του υπογείου κι από κάτω βλέπω τους πάγκους και τα ράφια με τα βιβλία, νιώθω σαν τον Σκρουτζ Μακ Ντακ όταν έμπαινε στο θησαυροφυλάκιο και βουτούσε μέσα στα δολάρια -μόνο που εδώ αντί για δολάρια υπάρχουν βιβλία, που κάνουν τις βουτιές ακόμα πιο απολαυστικές. Στην Πολιτεία λοιπόν υπάρχουν τα πάντα και μάλιστα σε χαμηλές τιμές, κι αν κανείς πελαγώσει μπροστά στην αφθονία των βιβλίων, δεν χρειάζεται ν' αγχωθεί: μπορεί να περιδιαβαίνει και να κοιτάει όσο του αρέσει ή μπορεί να ζητήσει τη βοήθεια κάποιου που δουλεύει εκεί -αν κι αυτό μπορεί να το κάνει ακόμα κι αν δεν χρειάζεται καμία βοήθεια, μόνο και μόνο για ν' απολαύσει μια καλή βιβλιοκουβέντα.
Αν η Πολιτεία είναι ο απαραίτητος άρτος ο επιούσιος, υπάρχουν και τα γκουρμέ βιβλιοπωλεία, για κάτι το ξεχωριστό. Στη δική μου περίπτωση, αυτά είναι ο Ναυτίλος στη Χαριλάου Τρικούπη, μεταξύ Ακαδημίας και Σόλωνος, και το Λεμόνι στον πεζόδρομο της Ηρακλειδών στο Θησείο. Στο πρώτο, συνήθως αναζητώ κάποιο ιστορικό, φιλοσοφικό ή πολιτικό βιβλίο, γιατί κατά καιρούς μπουχτίζω από την πολλή λογοτεχνία, ή, όταν έχω πιο ανάλαφρη διάθεση, κάποιο από την εξαιρετική συλλογή του με αστυνομικά, πολλές φορές σε δυσεύρετες εκδόσεις. Όπως και να 'χει, οι ευγενείς ιδιοκτήτες θα με καθοδηγήσουν και θα μ' εξυπηρετήσουν με τον καλύτερο τρόπο. Το Λεμόνι τώρα, είναι σε μια γειτονιά γνωστή για τις καφετέριες - τουριστοπαγίδες και όχι για τα βιβλιοπωλεία -γι' αυτό ακριβώς είναι μία όαση. Κι εδώ μπορεί κανείς να βρει σπάνιες εκδόσεις, με έμφαση στην ποίηση -δηλαδή, δεν ξέρω αν πραγματικά δίνεται έμφαση στην ποίηση ή αν το δικό μου μάτι αναζητά τόμους με ποιήματα στο συγκεκριμένο βιβλιοπωλείο. Στην όμορφη αυλή που βρίσκεται στο πίσω μέρος, διοργανώνονται συχνά ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις. Μερικές φορές ονειρεύομαι ότι μετά από μια τέτοια εκδήλωση παίρνω φεύγοντας το πορτρέτο του Ρεμπώ που κοσμεί ή κοσμούσε παλιότερα έναν από τους τοίχους κι όπως μου είχε πει ο ιδιοκτήτης, το είχε βρει στα σκουπίδια, σε μια γειτονιά του Παρισιού.
Υπάρχουν βέβαια και τα βιβλιοπωλεία που έχω επισκεφθεί σε κάποιο ταξίδι κι έχουν κι εκείνα τη θέση τους σ' αυτό το ποστ. Ένα είναι το Ατλαντίς, το περίφημο βιβλιοπωλείο της Σαντορίνης που από πολλούς θεωρείται το ωραιότερο βιβλιοπωλείο στον κόσμο. Πραγματικά, είναι το ωραιότερο βιβλιοπωλείο, με διαλεχτή συλλογή βιβλίων, ωστόσο δεν ανήκει στ' αγαπημένα μου, γιατί βρίσκεται σ' ένα από τα πιο τουριστικά μέρη στον κόσμο. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί πελάτες απλώς έτυχε να περνούν από εκεί, δεν υπάρχουν οι σταθεροί, βιβλιοφάγοι πελάτες που αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλο με μιαν απλή ματιά όπως οι δύο σαμουράι στο Ghost Dog και δημιουργούν αυτή την αίσθηση οικειότητας που είναι απαραίτητη σ' ένα βιβλιοπωλείο για να γίνει "δικό σου". Αντίθετα, αυτή την αίσθηση την αποκτά κανείς αμέσως στο Strand, ένα τεράστιο, ιστορικό βιβλιοπωλείο στο κέντρο της Νέας Υόρκης. Ό,τι είναι το Tiffany's για τα κορίτσια που ο καλύτερος φίλος τους είναι τα διαμάντια, είναι το Strand για τα κορίτσια που ο καλύτερος φίλος τους είναι τα βιβλία: ατέλειωτοι πάγκοι με βιβλία, πανύψηλα ράφια που χρειάζεσαι σκαλίτσα για να τα φτάσεις, ένας σωρός από σελιδοδείκτες κι άλλα βιβλιοφιλικά μικροπράγματα και η πιο χαρακτηριστική μυρωδιά βιβλιοπωλείου -αυτό το μείγμα ξύλου, μούχλας και σκόνης που είναι, παραδόξως, απολαυστικό και σε κάνει να νιώθεις ότι βρίσκεσαι στον φυσικό σου χώρο.
Για το τέλος, ένα λονδρέζικο βιβλιοπωλείο που δεν έχω επισκεφθεί, αλλά πολύ θα ήθελα: το Libreria, στο οποίο τα βιβλία δεν είναι τοποθετημένα στα ράφια με βάση το είδος ή αλφαβητικά αλλά με βάση κάποια θεματική ενότητα του τύπου "ο ουρανός κι η θάλασσα" ή "η οικογένεια". Ωστόσο, το ιδιαίτερο στην περίπτωση του Libreria δεν είναι αυτό, είναι το ότι στον χώρο του βιβλιοπωλείου δεν επιτρέπεται η χρήση κινητών τηλεφώνων. Όχι ότι αν δουν κάποιον να στέλνει μήνυμα θα του πάρουν το τηλέφωνο και θα το σπάσουν, απλώς θα του ζητήσουν να σταματήσει. Ίσως ακούγεται τεχνοφοβικό ή ιδιόρρυθμο αλλά η χρήση του κινητού μας κρατά δεμένους με τις πιεστικές, καθημερινές ανάγκες από όπου χρειάζεται πότε πότε να δραπετεύουμε, βρίσκοντας καταφύγιο σε χώρους όπως τα βιβλιοπωλεία, χώρους με ρυθμούς πιο αργούς από αυτούς της καθημερινότητας· μπαίνοντας σ' ένα βιβλιοπωλείο, είναι μερικές φορές σαν να μπαίνουμε σ' έναν άλλο κόσμο, εσωτερικό, στον οποίο επιτρέπεται ν' αφαιρεθούμε και να χαζέψουμε ξεφυλλίζοντας τα βιβλία και διαβάζοντας στα πεταχτά κάποια αποσπάσματα. Σε μια εποχή που θεωρείται έγκλημα κατά της παραγωγικότητας το ν' αφήνουμε το μυαλό μας να τρέχει μακριά, τα βιβλιοπωλεία, που μας προσφέρουν αυτήν την πολυτέλεια, είναι πολύτιμα.
Υ.Γ.: Ποια είναι τα δικά σας αγαπημένα βιβλιοπωλεία;
Αν η Πολιτεία είναι ο απαραίτητος άρτος ο επιούσιος, υπάρχουν και τα γκουρμέ βιβλιοπωλεία, για κάτι το ξεχωριστό. Στη δική μου περίπτωση, αυτά είναι ο Ναυτίλος στη Χαριλάου Τρικούπη, μεταξύ Ακαδημίας και Σόλωνος, και το Λεμόνι στον πεζόδρομο της Ηρακλειδών στο Θησείο. Στο πρώτο, συνήθως αναζητώ κάποιο ιστορικό, φιλοσοφικό ή πολιτικό βιβλίο, γιατί κατά καιρούς μπουχτίζω από την πολλή λογοτεχνία, ή, όταν έχω πιο ανάλαφρη διάθεση, κάποιο από την εξαιρετική συλλογή του με αστυνομικά, πολλές φορές σε δυσεύρετες εκδόσεις. Όπως και να 'χει, οι ευγενείς ιδιοκτήτες θα με καθοδηγήσουν και θα μ' εξυπηρετήσουν με τον καλύτερο τρόπο. Το Λεμόνι τώρα, είναι σε μια γειτονιά γνωστή για τις καφετέριες - τουριστοπαγίδες και όχι για τα βιβλιοπωλεία -γι' αυτό ακριβώς είναι μία όαση. Κι εδώ μπορεί κανείς να βρει σπάνιες εκδόσεις, με έμφαση στην ποίηση -δηλαδή, δεν ξέρω αν πραγματικά δίνεται έμφαση στην ποίηση ή αν το δικό μου μάτι αναζητά τόμους με ποιήματα στο συγκεκριμένο βιβλιοπωλείο. Στην όμορφη αυλή που βρίσκεται στο πίσω μέρος, διοργανώνονται συχνά ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις. Μερικές φορές ονειρεύομαι ότι μετά από μια τέτοια εκδήλωση παίρνω φεύγοντας το πορτρέτο του Ρεμπώ που κοσμεί ή κοσμούσε παλιότερα έναν από τους τοίχους κι όπως μου είχε πει ο ιδιοκτήτης, το είχε βρει στα σκουπίδια, σε μια γειτονιά του Παρισιού.
Υπάρχουν βέβαια και τα βιβλιοπωλεία που έχω επισκεφθεί σε κάποιο ταξίδι κι έχουν κι εκείνα τη θέση τους σ' αυτό το ποστ. Ένα είναι το Ατλαντίς, το περίφημο βιβλιοπωλείο της Σαντορίνης που από πολλούς θεωρείται το ωραιότερο βιβλιοπωλείο στον κόσμο. Πραγματικά, είναι το ωραιότερο βιβλιοπωλείο, με διαλεχτή συλλογή βιβλίων, ωστόσο δεν ανήκει στ' αγαπημένα μου, γιατί βρίσκεται σ' ένα από τα πιο τουριστικά μέρη στον κόσμο. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί πελάτες απλώς έτυχε να περνούν από εκεί, δεν υπάρχουν οι σταθεροί, βιβλιοφάγοι πελάτες που αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλο με μιαν απλή ματιά όπως οι δύο σαμουράι στο Ghost Dog και δημιουργούν αυτή την αίσθηση οικειότητας που είναι απαραίτητη σ' ένα βιβλιοπωλείο για να γίνει "δικό σου". Αντίθετα, αυτή την αίσθηση την αποκτά κανείς αμέσως στο Strand, ένα τεράστιο, ιστορικό βιβλιοπωλείο στο κέντρο της Νέας Υόρκης. Ό,τι είναι το Tiffany's για τα κορίτσια που ο καλύτερος φίλος τους είναι τα διαμάντια, είναι το Strand για τα κορίτσια που ο καλύτερος φίλος τους είναι τα βιβλία: ατέλειωτοι πάγκοι με βιβλία, πανύψηλα ράφια που χρειάζεσαι σκαλίτσα για να τα φτάσεις, ένας σωρός από σελιδοδείκτες κι άλλα βιβλιοφιλικά μικροπράγματα και η πιο χαρακτηριστική μυρωδιά βιβλιοπωλείου -αυτό το μείγμα ξύλου, μούχλας και σκόνης που είναι, παραδόξως, απολαυστικό και σε κάνει να νιώθεις ότι βρίσκεσαι στον φυσικό σου χώρο.
Για το τέλος, ένα λονδρέζικο βιβλιοπωλείο που δεν έχω επισκεφθεί, αλλά πολύ θα ήθελα: το Libreria, στο οποίο τα βιβλία δεν είναι τοποθετημένα στα ράφια με βάση το είδος ή αλφαβητικά αλλά με βάση κάποια θεματική ενότητα του τύπου "ο ουρανός κι η θάλασσα" ή "η οικογένεια". Ωστόσο, το ιδιαίτερο στην περίπτωση του Libreria δεν είναι αυτό, είναι το ότι στον χώρο του βιβλιοπωλείου δεν επιτρέπεται η χρήση κινητών τηλεφώνων. Όχι ότι αν δουν κάποιον να στέλνει μήνυμα θα του πάρουν το τηλέφωνο και θα το σπάσουν, απλώς θα του ζητήσουν να σταματήσει. Ίσως ακούγεται τεχνοφοβικό ή ιδιόρρυθμο αλλά η χρήση του κινητού μας κρατά δεμένους με τις πιεστικές, καθημερινές ανάγκες από όπου χρειάζεται πότε πότε να δραπετεύουμε, βρίσκοντας καταφύγιο σε χώρους όπως τα βιβλιοπωλεία, χώρους με ρυθμούς πιο αργούς από αυτούς της καθημερινότητας· μπαίνοντας σ' ένα βιβλιοπωλείο, είναι μερικές φορές σαν να μπαίνουμε σ' έναν άλλο κόσμο, εσωτερικό, στον οποίο επιτρέπεται ν' αφαιρεθούμε και να χαζέψουμε ξεφυλλίζοντας τα βιβλία και διαβάζοντας στα πεταχτά κάποια αποσπάσματα. Σε μια εποχή που θεωρείται έγκλημα κατά της παραγωγικότητας το ν' αφήνουμε το μυαλό μας να τρέχει μακριά, τα βιβλιοπωλεία, που μας προσφέρουν αυτήν την πολυτέλεια, είναι πολύτιμα.
Υ.Γ.: Ποια είναι τα δικά σας αγαπημένα βιβλιοπωλεία;
