ΕΝΑ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ

     Η προηγούμενη ανάρτηση αναφερόταν στο " Όνομα του Ρόδου", ένα μυθιστόρημα (και μια ταινία) που διαδραματίζεται σε μια μεσαιωνική Μονή των Βενεδικτίνων, η οποία φημίζεται για την πλούσια βιβλιοθήκη της. Μια τέτοια βιβλιοθήκη, πραγματική αυτή τη φορά, είναι η Biblioteca Marciana στη Βενετία, η οποία περιέχει μια από τις σημαντικότερες συλλογές μεσαιωνικών χειρογράφων παγκοσμίως. Τον πυρήνα της συλλογής της Biblioteca Marciana αποτέλεσε η προσωπική συλλογή του καρδινάλιου Βησσαρίωνα.
     Ο εν λόγω καρδινάλιος δεν είναι άλλος από τον κληρικό, λόγιο και μαθητή του Πλήθωνα, ο οποίος ήταν μέλος της βυζαντινής αντιπροσωπείας στη Σύνοδο της Φερράρας -Φλωρεντίας για την Ένωση των Εκκλησιών. Το εύρος των γνώσεών του και η ρητορική του δεινότητα προκάλεσαν το θαυμασμό του Πάπα κι ο Βησσαρίων αποφάσισε να παραμείνει στην Ιταλία και να ενταχθεί στους κόλπους της Καθολικής Εκκλησίας. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί με βεβαιότητα ότι ήταν ένας από τους κύριους πρωτεργάτες της Αναγέννησης. Ως γνώστης της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, διέδωσε την καλλιέργεια των κλασικών γραμμάτων στην Ιταλία, αναθέτοντας σε Έλληνες πρόσφυγες από την, αλωμένη πια, Κωνσταντινούπολη τη μετάφραση των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων από τα ελληνικά στα λατινικά. Όπως θα περίμενε κανείς, η βιβλιοθήκη ενός τέτοιου λόγιου ήταν θαυμαστή και το πιο πολύτιμο πετράδι της ήταν το χειρόγραφο Venetus A, το παλιότερο χειρόγραφο της Ιλιάδας, στο οποίο βασίζονται οι περισσότερες σύγχρονες εκδόσεις.
     Το Venetus A χρονολογείται από τον 10ο αιώνα μ.Χ. και δημιουργήθηκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Πέρα από το ίδιο το κείμενο της Ιλιάδας, περιέχει μια σύνοψη των Κύκλιων Επών (μάλιστα αποτελεί την κύρια πηγή για το περιεχόμενό τους) καθώς και μια πληθώρα σχολίων, τα περισσότερα από τα οποία προέρχονται από τους φιλολόγους της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, της εποχής των Πτολεμαίων. Το παρακάτω ντοκιμαντέρ μιλά για την ψηφιοποίηση του Venetus A από μια διεθνή ομάδα διακεκριμένων κλασικών φιλολόγων, επιστημόνων και τεχνικών, οι οποίοι, χρησιμοποιώντας κορυφαία τεχνολογία, έφεραν στο φως τα αρχικά χρώματα των εικόνων, καθώς και φθαρμένα μέρη του κειμένου που δε φαίνονταν πια.
     Γνωρίζω ότι πρόκειται για ένα θέμα πολύ εξειδικευμένο και κάπως βαρετό. Ωστόσο, αξίζει να το δει κανείς για δύο λόγους: ο ένας είναι το πάθος και η προσήλωση αυτών των ανθρώπων για το έργο που έχουν αναλάβει και ο άλλος είναι η σκέψη ότι η Ιλιάδα πέρασε από τον προφορικό λόγο στην τεχνολογία της γραφής, στη συνέχεια στην τεχνολογία της τυπογραφίας και τώρα πια στην ψηφιακή εποχή, χωρίς να χάσει ίχνος από τη ζωντάνια και την εκφραστική της δύναμη...

Αυτή εδώ είναι μια από τις διευθύνσεις όπου μπορείτε να δείτε το ψηφιοποιημένο πια χειρόγραφο, αρκεί να μην την ανοίξετε με internet explorer (καλύτερα με safari ή firefox).