ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΡΟΔΟΥ

     Η αρχική ιδέα γι’ αυτό το blog ήταν να γράφω για λογοτεχνία και γενικότερα για βιβλία. Βέβαια, στην πορεία άρχισα να κάνω αναρτήσεις που σχετίζονταν και με διάφορα άλλα πράγματα που αγαπώ, όπως η μουσική κι ο κινηματογράφος, όμως ο πυρήνας του blog παραμένει η αγάπη για τα βιβλία. Κάποιες φορές αισθάνομαι σαν το φυτό της τάξης που είναι συνέχεια με τη μούρη χωμένη σ’ ένα βιβλίο και σκέφτομαι πως ίσως δεν είναι καλή ιδέα να τονίζω αυτή την εικόνα του εαυτού μου μέσα από το blog. Μετά όμως φέρνω στο μυαλό μου όλους αυτούς τους ενδιαφέροντες ανθρώπους που υπήρξαν ή είναι φανατικοί βιβλιόφιλοι και παρηγοριέμαι. Ένας απ’ αυτούς είναι αναμφισβήτητα ο Ουμπέρτο Έκο και το «Όνομα του Ρόδου» θα μπορούσε να διαβαστεί και από τη βιβλιοφιλική σκοπιά, μιας κι ο κεντρικός ήρωας είναι τόσο φανατικός αναγνώστης που, όταν η βιβλιοθήκη της Μονής παίρνει φωτιά, αντί να βγει γρήγορα έξω, προσπαθεί να σώσει όσο το δυνατό περισσότερα βιβλία…

     Δεν ξέρω πόσοι έχουν διαβάσει το ογκώδες μυθιστόρημα, οι περισσότεροι όμως θα’ χουν δει την ομώνυμη ταινία του Ζαν Ζακ Ανό, οπότε θα’ θελα να πω κάποια πράγματα γι’ αυτή, βασιζόμενη κυρίως στην κριτική του Βασίλη Ραφαηλίδη, την οποία μπορεί κανείς να διαβάσει στον 4^ο τόμο από τα «Κινηματογραφικά Τετράδια» των εκδόσεων Αιγόκερως. Το βασικό χαρακτηριστικό της ταινίας είναι τα πολλαπλά επίπεδα.  Ξέρω ότι, μιλώντας για επίπεδα, κινδυνεύω να μοιάσω λίγο μ' αυτήν εδώ την περίπτωση, ωστόσο είμαι διατεθειμένη να το πάρω το ρίσκο.

     Λοιπόν, σ’ ένα πρώτο επίπεδο, η ταινία είναι μια συναρπαστική αστυνομική ιστορία και κάθε θεατής περιμένει με αγωνία να βρεθεί επιτέλους ο δολοφόνος.  Μάλιστα θα μπορούσαμε ν’ αποκαλέσουμε τον πρωταγωνιστή «μεσαιωνικό Σέρλοκ Χόλμς», μιας κι ακολουθεί την ίδια ακριβώς επαγωγική μέθοδο και μοιράζεται  τις σκέψεις του με τον βοηθό του. Σε περίπτωση που σας έχει μείνει κάποια αμφιβολία, σκεφτείτε ότι ο ήρωας, ο Γουίλιαμ του Μπάσκερβιλ, είναι Άγγλος και το όνομά του παραπέμπει στην πιο γνωστή περιπέτεια του Σέρλοκ Χολμς, τον σκύλο του Μπάσκερβιλ, οπότε έχουμε και την πρώτη λογοτεχνική αναφορά.

     Το δεύτερο επίπεδο είναι καθαρά ιστορικό, αφού μας δίνει πάρα πολλές πληροφορίες για τον ύστερο Μεσαίωνα και την αργή, βασανιστική πορεία προς την Αναγέννηση. Το τρίτο επίπεδο είναι περισσότερο φιλοσοφικό και θεολογικό, δεδομένων των πληροφοριών που αποκομίζουμε για τις αιρέσεις, καθώς και για τις θεολογικές διαφωνίες των λογίων της Εκκλησίας.  Σ΄ ένα πέμπτο επίπεδο, πρόκειται για μια αλληγορία της σύγκρουσης ανάμεσα στο καλό και το κακό, μέσα από την αντιπαράθεση των δυο μερών της ποιητικής του Αριστοτέλη, του πρώτου, που αναφέρεται στην τραγωδία και εκπροσωπεί το ιερό, και του δεύτερου, που αναφέρεται στην κωμωδία κι εκπροσωπεί το βέβηλο.

     Και πάμε τώρα στο έκτο και τελευταίο επίπεδο, που είναι άλλωστε αυτό που μας ενδιαφέρει περισσότερο, αφού στη βάση του κρύβεται η αγάπη για τα βιβλία. Πέρα από το ότι ο κεντρικός ήρωας είναι φανατικός βιβλιοφάγος, όλη η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από ένα βιβλίο, για το οποίο τα περισσότερα θύματα αλλά κι ο δράστης των δολοφονιών στη Μονή θα έκαναν τα πάντα. Ο ίδιος ο  θύτης, ο τυφλός βιβλιοθηκάριος Χόρχε ντε Μπούργκος παραπέμπει στον Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ο οποίος ήταν και τυφλός και βιβλιοθηκάριος. Άλλωστε, η ίδια η δομή της βιβλιοθήκης της Μονής μοιάζει αρκετά με τη βιβλιοθήκη που περιγράφει ο Μπόρχες στο διήγημά του «η Βιβλιοθήκη της Βαβέλ». Εκτός όμως από αυτές τις αναφορές με τις οποίες ο Έκο κλείνει το μάτι στον υποψιασμένο αναγνώστη, κι ο Ανό προσθέτει ένα δικό του στοιχείο: όταν ο Γουίλιαμ του Μπάσκερβιλ αναφωνεί ενθουσιασμένος ότι βρήκε ένα βιβλίο με σχόλια από τον Ουμπέρτο της Μπολόνια, παραπέμπει στον ίδιο τον Ουμπέρτο Έκο, ο οποίος δίδασκε στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια.