Το Codex Seraphinianus μου έφερε στο μυαλό άλλο ένα παράξενο βιβλίο, το "Μια Εβδομάδα Καλοσύνης" (Une semaine de bonté) του Max Ernst, το οποίο είναι ίσως το πρώτο graphic novel στην ιστορία των εκδόσεων. Το έργο αυτό αποτελείται από 182 κολάζ που έφτιαξε ο Ernst το καλοκαίρι του 1933, στη διάρκεια διακοπών στη Βόρεια Ιταλία. Τις εικόνες του κολάζ τις είχε κόψει από βικτωριανά μυθιστορήματα, εγκυκλοπαίδειες φυσικών επιστημών, ακόμα και από εμπορικούς καταλόγους του 19ου αιώνα, συνθέτοντας έναν σουρεαλιστικό κόσμο που φαίνεται να αναδύεται από τα βάθη του ασυνείδητου και να δίνει μορφή στα πιο βίαια και καταστροφικά ανθρώπινα ένστικτα. Η ωμή βία της εξουσίας, η υποκρισία της αστικής τάξης, η παγίδα του πατριωτισμού και ο θάνατος είναι τα βασικά θέματα του έργου, που αντανακλούν τη στάση όσων είχαν βιώσει τη φρίκη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου (ο ίδιος ο Ernst είχε πολεμήσει στον γερμανικό στρατό) και τώρα έρχονταν για άλλη μια φορά αντιμέτωποι με επικίνδυνες πολιτικές δυνάμεις που απειλούσαν τη δημοκρατία.
Η αρχική ιδέα ήταν να χωριστεί το έργο σε επτά μικρά τεύχη, που το καθένα θα αντιστοιχεί σε μια μέρα της εβδομάδας, παραπέμποντας παράλληλα στις επτά μέρες της Γενέσεως. Τελικά όμως, οι τρεις τελευταίες μέρες εντάχθηκαν στο ίδιο τεύχος, οπότε κυκλοφόρησαν μόνο πέντε βιβλιαράκια. Κάθε τεύχος χαρακτηρίζεται από κάποιο στοιχείο που διαπερνά τις εικόνες του βιβλίου και κάθε στοιχείο συνοδεύεται από ένα σύμβολο, που λειτουργεί ως μοτίβο, παρέχοντας συνοχή στο έργο. Στο πρώτο τεύχος (Κυριακή) το στοιχείο είναι η Λάσπη και το σύμβολό της το Λιοντάρι του Μπελφόρ, σύμβολο της κρατικής και θρησκευτικής εξουσίας. Στο δεύτερο τεύχος (Δευτέρα), το στοιχείο και συγχρόνως το σύμβολο είναι το Νερό, το οποίο διεισδύει παντού και καταστρέφει τα πάντα. Στο βιβλίο της Τρίτης, το στοιχείο είναι η Φωτιά και το σύμβολό της ο Δράκοντας, ενώ στο βιβλίο της Τετάρτης, το στοιχείο είναι το Αίμα και το σύμβολό του ο μυθικός ήρωας Οιδίποδας, που απεικονίζεται με κεφάλι πουλιού. Στο τελευταίο τεύχος, η Πέμπτη χαρακτηρίζεται από το Σκοτάδι (με σύμβολα το Γέλιο του Κόκορα και τις Νήσους του Πάσχα), η Παρασκευή από την Όραση (με σύμβολο την Ενόραση) και το Σάββατο από το Άγνωστο (με σύμβολο το Κλειδί των Τραγουδιών).
Όλα αυτά είναι αλλόκοτα κι ακατανόητα - και η έλλειψη λέξεων τα κάνει ακόμα πιο ακατανόητα. Τελικά, εμείς οι "αναγνώστες", πρέπει να ανατρέξουμε στα προσωπικά μας βιώματα, τις γνώσεις και τις επιθυμίες, να ψάξουμε μέσα στις δικές μας αποθήκες για να βρούμε τα εργαλεία που θα μας επιτρέψουν να ερμηνεύσουμε όσα βλέπουμε. Άλλωστε, το ίδιο κάνουμε με κάθε βιβλίο που διαβάζουμε, ακόμη κι αν είναι λιγότερο παράξενο από το Codex Seraphinianus ή το Une semaine de bonté...
Η αρχική ιδέα ήταν να χωριστεί το έργο σε επτά μικρά τεύχη, που το καθένα θα αντιστοιχεί σε μια μέρα της εβδομάδας, παραπέμποντας παράλληλα στις επτά μέρες της Γενέσεως. Τελικά όμως, οι τρεις τελευταίες μέρες εντάχθηκαν στο ίδιο τεύχος, οπότε κυκλοφόρησαν μόνο πέντε βιβλιαράκια. Κάθε τεύχος χαρακτηρίζεται από κάποιο στοιχείο που διαπερνά τις εικόνες του βιβλίου και κάθε στοιχείο συνοδεύεται από ένα σύμβολο, που λειτουργεί ως μοτίβο, παρέχοντας συνοχή στο έργο. Στο πρώτο τεύχος (Κυριακή) το στοιχείο είναι η Λάσπη και το σύμβολό της το Λιοντάρι του Μπελφόρ, σύμβολο της κρατικής και θρησκευτικής εξουσίας. Στο δεύτερο τεύχος (Δευτέρα), το στοιχείο και συγχρόνως το σύμβολο είναι το Νερό, το οποίο διεισδύει παντού και καταστρέφει τα πάντα. Στο βιβλίο της Τρίτης, το στοιχείο είναι η Φωτιά και το σύμβολό της ο Δράκοντας, ενώ στο βιβλίο της Τετάρτης, το στοιχείο είναι το Αίμα και το σύμβολό του ο μυθικός ήρωας Οιδίποδας, που απεικονίζεται με κεφάλι πουλιού. Στο τελευταίο τεύχος, η Πέμπτη χαρακτηρίζεται από το Σκοτάδι (με σύμβολα το Γέλιο του Κόκορα και τις Νήσους του Πάσχα), η Παρασκευή από την Όραση (με σύμβολο την Ενόραση) και το Σάββατο από το Άγνωστο (με σύμβολο το Κλειδί των Τραγουδιών).
Όλα αυτά είναι αλλόκοτα κι ακατανόητα - και η έλλειψη λέξεων τα κάνει ακόμα πιο ακατανόητα. Τελικά, εμείς οι "αναγνώστες", πρέπει να ανατρέξουμε στα προσωπικά μας βιώματα, τις γνώσεις και τις επιθυμίες, να ψάξουμε μέσα στις δικές μας αποθήκες για να βρούμε τα εργαλεία που θα μας επιτρέψουν να ερμηνεύσουμε όσα βλέπουμε. Άλλωστε, το ίδιο κάνουμε με κάθε βιβλίο που διαβάζουμε, ακόμη κι αν είναι λιγότερο παράξενο από το Codex Seraphinianus ή το Une semaine de bonté...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου