Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ

     "Όταν ο Γκρέγκορ Σάμσα ξύπνησε ένα πρωινό από κακό όνειρο, βρέθηκε στο κρεβάτι του, μεταμορφωμένος σε γιγάντια κατσαρίδα". Αυτή η πρώτη πρόταση της "Μεταμόρφωσης" του Κάφκα, είναι ίσως η διασημότερη αρχή λογοτεχνικού έργου. Η συνέχεια είναι εξίσου γνωστή: ο Γκρέγκορ, χωρίς ν' αναρωτιέται στιγμή για ποιο λόγο του συμβαίνει αυτό και χωρίς να θυμώνει καθόλου για την κατάστασή του, αρχίζει να αγχώνεται για την καθυστέρηση στη δουλειά και να φοβάται μήπως απογοητεύσει την οικογένειά του, η οποία εξαρτάται οικονομικά από τον ίδιο. Η οικογένεια βέβαια, και κυρίως ο πατέρας, αποστρέφεται το βδελυρό έντομο, οπότε ο Γκρέγκορ αποδέχεται παθητικά τη θέση του και περνά τις μέρες του κρυμμένος στο δωμάτιό του, μέχρι τη στιγμή που τολμά να βγει για ν' ακούσει την αδελφή του να παίζει πιάνο κι ο πατέρας, εξοργισμένος με το θράσος του Γκρέγκορ, πετά ένα μήλο στη ράχη του και τον οδηγεί τελικά στον θάνατο.
     Όλα τα στοιχεία του καφκικού έργου βρίσκονται εδώ: η αποξένωση, η σύνθλιψη του ατόμου από την εξουσία, το βάρος της ενοχής και ο εξουθενωτικός χαρακτήρας της καθημερινής ρουτίνας. Ακόμα, όπως σε κάθε έργο του Κάφκα, είναι κι εδώ ολοφάνερα τα αυτοβιογραφικά στοιχεία, που αποτυπώνονται κυρίως στις σχέσεις του Γκρέγκορ με την οικογένειά του, με την τρυφερή μικρή αδερφή και με τον ανελέητο πατέρα που, σε μια αντιστροφή του μύθου του Οιδίποδα, σκοτωνει το γιο.
     Εκτός όμως από τις σχέσεις του ατόμου με την οικογένεια και γενικότερα με τον κόσμο που τον περιβάλλει, ο Κάφκα επικεντρώνεται εδώ σε μία ακόμα μορφή σχέσης (πράγμα που κάνει και στον "Αγροτικό Γιατρό"), τη σχέση του ανθρώπου με το σώμα του. Είναι κάτι που του ανήκει, κι όμως είναι ολότελα ξένο προς αυτόν. Μπορεί να έχει αλλάξει τελείως η μορφή του, κι όμως το άτομο εξακολουθεί να είναι το ίδιο. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με τον Γκρέγκορ Σάμσα: έχει γίνει μια αηδιαστική κατσαρίδα, αλλά ποτέ δε χάνει την ανθρώπινη υπόστασή του και παραμένει ανθρώπινος για τους αναγνώστες σε κάθε σημείο του έργου. Άλλωστε, το να παραμένεις προσηλωμένος στον άνθρωπο είναι, θα μπορούσαμε να πούμε, ο βασικός σκοπός της λογοτεχνίας.
     Όλες αυτές οι σκέψεις για το έργο του Κάφκα και συγκεκριμένα για τη "Μεταμόρφωση", έχουν σίγουρα ειπωθεί και γραφτεί πάρα πολλές φορές. Το θέμα ενός ανθρώπου που μεταμορφώνεται σε κατσαρίδα είναι τόσο δυνατό, που διεγείρει τη σκέψη. Αυτό αποτυπώνεται και στα εξώφυλλα που έχουν κατά καιρούς φιλοτεχνηθεί γι' αυτό το έργο. Γι' αυτό λοιπόν, θα κλείσω αυτό το post με τα πιο, κατά τη γνώμη μου, ενδιαφέροντα εξώφυλλα που βρήκα στο internet και κάποιες πληροφορίες γι' αυτά.

Το εξώφυλλο αυτό το έχει σχεδιάσει ο Χρήστος Κούρτογλου. Μπορείτε να δείτε περισσότερα έργα του, καθώς και να διαβάσετε μια συνέντευξή του εδώ, στο μπλογκ της υπέροχης Λένας Φουτσιτζή.

Άλλο ένα εξώφυλλο, από μία πρόσφατη έκδοση, με πρόλογο από τον David Cronenberg, που, τώρα που το σκέφτομαι, θα ήταν ιδανικός για να σκηνοθετήσει την κινηματογραφική μεταφορά του έργου.

Το εξώφυλλο αυτό ανήκει σε μια σειρά εξωφύλλων όλων των έργων του Κάφκα, που δημιούργησε ο Peter Mendelsund, ο οποίος είναι, μεταξύ άλλων, καλλιτεχνικός διευθυντής στον εκδοτικό οίκο Pantheon.

Δεν ξέρω κάτι γι' αυτό το εξώφυλλο, καταφέρνει όμως να πιάσει πολύ καλά τον ζοφερό χαρακτήρα του βιβλίου.

Κι ένα τελευταίο, του Nicholas Grinere