ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΩΝ ΝΕΦΕΛΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

     Σήμερα, εκτός από πρώτη μέρα του καλοκαιριού, είναι και η πρώτη μέρα του Φεστιβάλ Αθηνών. Κατά μία έννοια, το φεστιβάλ μοιάζει με τα Μεγάλα Διονύσια, μια από τις λαμπρότερες γιορτές της Αθήνας στην αρχαιότητα. Τα Μεγάλα Διονύσια γιορτάζονταν βέβαια την άνοιξη, όχι το καλοκαίρι, ωστόσο, το βασικό στοιχείο της γιορτής ήταν η παρουσίαση δραμάτων, τραγωδιών και κωμωδιών, για τα οποία συνέρρεαν οι Αθηναίοι και οι ξένοι στο θέατρο του Διονύσου, κάτω από την Ακρόπολη, από τα ξημερώματα. Η σύγχρονη Αθήνα μπορεί να μην έχει τη λάμψη της αρχαιότητας, εμείς όμως την αγαπάμε, και περιμένουμε κάθε χρόνο το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου για να δούμε καινούρια πράγματα και πιο πολύ για ν' απολαύσουμε παραστάσεις αρχαίου δράματος.
     Παρακάτω, λοιπόν, ένα απόσπασμα από την πάροδο των Νεφελών, του έργου του Αριστοφάνη που παίχτηκε πρώτη φορά το 423 π.Χ. και χάρισε στον ποιητή την τρίτη θέση. Στο παρατιθέμενο κομμάτι, ο Σωκράτης, γνώστης των ουράνιων φαινομένων, επικαλείται τις ουράνιες θεές στις οποίες πιστεύουν οι μυημένοι, τις Νεφέλες, κι εκείνες, πριν εμφανιστούν στην ορχήστρα, τραγουδούν αθέατες τους παρακάτω στίχους, που αποτελούν έναν ύμνο για την αγαπημένη πόλη. Η εξαιρετική μετάφραση είναι του Κώστα Βάρναλη, αλλά δε μπορώ να μην παραθέσω το απόσπασμα και στη ζείδωρη γλώσσα του πρωτότυπου, το οποίο μπορείτε να βρείτε εδώ.

ΧΟΡΟΣ

Ας υψωθεί, ω αιώνιες αδερφάδες,
απ' του πατέρα Ωκεανού τα βροντερά τα μάκρη
απάνου απ' τις δασές βουνοκορφάδες
ψηλά τ' ανεμοτάξιδο και δρόσινο κορμί μας
εκείθε ν' αγναντέψουμε του κόσμου πάσαν άκρη,
τη γης την οργωμένη και τα πλούσια
τα φύτρα, τους καρπούς και τα ποτάμια,
τη θάλασσα τη μακριαντιλαλούσα.
Το μέγα μάτι τ' ουρανού αντικρύ μας
πλημμύρισε με φως την πλάση.
Ας ρίξουμε απ' την άφθαρτη ειδή μας
τη βρόχινη άχνα και ας θαμάσει
το μάτι μας τη γης την ποθητή μας.
........................................................
Παρθένες βροχοφόρες, πάμε αντάμα
στην πλούσια χώρα, που γεννάει τα παλικάρια,
στης Παλλάδας, στου Κέκροπα το θάμα!
Εκει μυστήρια ανείπωτα, ιερά
γιορτάζονται κάθε φορά
κι ανοίγει τ' άδυτα ο ναός στους μύστες μόνο·
εκεί ναοί κι αγάλματα των θεών,
πομπές, θυσίες και γλέντια όλο το χρόνο
κι όταν ο κάμπος λουλουδίζει,
βαστά πασίχαρ' η γιορτή του Βάκχου μέρες
κι η χώρ' αστράφτει και βουίζει
από χορούς, τραγούδια και φλογέρες.

ΧΟΡΟΣ

275ἀέναοι Νεφέλαι 
ἀρθῶμεν φανεραὶ δροσερὰν φύσιν εὐάγητον, 
πατρὸς ἀπ᾽ Ὠκεανοῦ βαρυαχέος 
ὑψηλῶν ὀρέων κορυφὰς ἐπὶ 
280δενδροκόμους, ἵνα 
τηλεφανεῖς σκοπιὰς ἀφορώμεθα, 
καρπούς τ᾽ ἀρδομέναν ἱερὰν χθόνα, 
καὶ ποταμῶν ζαθέων κελαδήματα, 
καὶ πόντον κελάδοντα βαρύβρομον: 
285ὄμμα γὰρ αἰθέρος ἀκάματον σελαγεῖται 
μαρμαρέαις ἐν αὐγαῖς. 
ἀλλ᾽ ἀποσεισάμεναι νέφος ὄμβριον 
ἀθανάτας ἰδέας ἐπιδώμεθα 
290τηλεσκόπῳ ὄμματι γαῖαν.
................................................
παρθένοι ὀμβροφόροι 
300ἔλθωμεν λιπαρὰν χθόνα Παλλάδος, εὔανδρον γᾶν 
Κέκροπος ὀψόμεναι πολυήρατον: 
οὗ σέβας ἀρρήτων ἱερῶν, ἵνα 
μυστοδόκος δόμος 
ἐν τελεταῖς ἁγίαις ἀναδείκνυται, 
305οὐρανίοις τε θεοῖς δωρήματα, 
ναοί θ᾽ ὑψερεφεῖς καὶ ἀγάλματα, 
καὶ πρόσοδοι μακάρων ἱερώταται, 
εὐστέφανοί τε θεῶν θυσίαι θαλίαι τε, 
310παντοδαπαῖς ἐν ὥραις, 
ἦρί τ᾽ ἐπερχομένῳ Βρομία χάρις, 
εὐκελάδων τε χορῶν ἐρεθίσματα, 
καὶ μοῦσα βαρύβρομος αὐλῶν.

Nelly's, η Ουγγαρέζα χορεύτρια Nikolska στον Παρθενώνα, 1929