ΑΝ ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΩΡΑΙΟ, ΤΟΤΕ ΤΙ ΕΙΝΑΙ;

     Θα' θελα ο Κερτ Βόννεγκατ να ήταν παππούς μου, μιας και είχε όλα τα χαρακτηριστικά ενός υπέροχου παππού: ήξερε ένα σωρό ωραίες ιστορίες, ήταν τρυφερός, σοφός και λιγάκι παλαβός -όντας σοφός, γνώριζε ότι πρέπει να είναι κανείς κάπως παλαβός μέσα σ' έναν θεοπάλαβο κόσμο. Δεν πειράζει όμως· κι ο δικός μου παππούς είχε αυτά τα χαρακτηριστικά, με τον δικό του τρόπο. Άλλωστε, μπορώ να διαβάσω όλα όσα θα με συμβούλευε ο παππούς Βόννεγκατ στους λόγους που εκφώνησε σε διάφορες τελετές αποφοίτησης αμερικάνικων Πανεπιστημίων, οι οποίοι περιλαμβάνονται στη συλλογή Αν αυτό δεν είναι ωραίο, τότε τι είναι; Το βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, περιέχει εννέα ομιλίες από την περίοδο 1994- 2004, συν μία από το 1978, σε επιμέλεια του μυθιστοριογράφου και στενού φίλου του Βόννεγκατ, Νταν Γουέικφιλντ και μετάφραση του Πέτρου Γεωργίου. Κάθε ομιλία είναι μοναδική και πρωτότυπη -καμία σχέση με τις γλυκερές κοινοτοπίες που ακούγονται συχνά σε παρόμοιες περιπτώσεις- υπάρχουν ωστόσο ορισμένα κοινά θέματα: η εκτίμηση προς τους δασκάλους, η αξία της μόρφωσης, η ανάγκη για διευρυμένες οικογένειες, η σημασία των τοπικών κοινωνιών και η ευγνωμοσύνη για τις όμορφες στιγμές της καθημερινότητας. Όλα αυτά, καθώς και πολλά άλλα, λέγονται με τον ανεπιτήδευτο και ανατρεπτικό λόγο του Βόννεγκατ, που έχει την ικανότητα να μιλά για ζητήματα εξαιρετικά σοβαρά με τον πιο αστείο τρόπο και να υπονομεύει τις παραδεδομένες αξίες και αντιλήψεις αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό με το σατανικά απολαυστικό του χιούμορ. Πάνω απ' όλα όμως, ο Βόννεγκατ, όπως μας αποκαλύπτεται μέσ' από αυτές τις ομιλίες, είναι βαθύτατα ανθρώπινος: μιλά για καλοσύνη και αγάπη και συγκινείται από τις απλές χαρές της ζωής, αν και ο ίδιος έζησε απίστευτες τραγωδίες. Ή μάλλον, ακριβώς επειδή ο ίδιος έζησε απίστευτες τραγωδίες (στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου βίωσε ως αιχμάλωτος των Γερμανών τον βομβαρδισμό της Δρέσδης κι αργότερα έχασε από καρκίνο την αδερφή του, μία μόλις μέρα μετά τον θάνατο του άντρα της σ' εκτροχιασμό τρένου, οπότε υιοθέτησε τα τρία παιδιά τους -για ν' αναφέρω δύο μόνο), συνειδητοποιεί και εκτιμά την ευτυχία που βρίσκεται στις απλές, καθημερινές στιγμές και κάνουν τη ζωή ν' αξίζει να τη ζήσουμε. Για να στηρίξω τα όσα λέω παραπάνω και να δείξω πόσο καταπληκτικό είναι αυτό το βιβλίο, θα' θελα να το μεταφέρω εδώ ολόκληρο, αλλά φυσικά δεν μπορώ. Γι' αυτό θα περιοριστώ σ' ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα:
     "Σχετικά όμως με τον θείο μου τον Άλεξ, που τώρα βρίσκεται εκεί ψηλά, στον Παράδεισο. Ένα ανθρώπινο ελάττωμα στο οποίο στεκόταν ιδιαίτερα ήταν το γεγονός ότι τόσο σπάνια δίνουμε σημασία στις ευτυχισμένες στιγμές μας την ώρα που τις ζούμε. Ο ίδιος έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε για να τους δίνει τη δέουσα σημασία. Μπορεί να πίναμε λεμονάδα στη σκιά μιας μηλιάς το καλοκαίρι και ο θείος Άλεξ να διέκοπτε την κουβέντα για να πει: "Αν αυτό δεν είναι ωραίο, τότε τι είναι;".
     Ας γίνει αυτή η φράση το ρητό σας: "Αν αυτό δεν είναι ωραίο, τότε τι είναι;".
     Σας ζήτησα λοιπόν μία χάρη. Τώρα σας ζητώ μία ακόμη. Τη ζητώ όχι μόνο από τις απόφοιτες, αλλά και από όλους τους παρευρισκόμενους, από τους γονείς και από τους δασκάλους επίσης. Θα ήθελα να σηκώσετε το χέρι σας μετά την ερώτησή μου. 
     Πόσοι από εσάς είχατε έναν δάσκαλο, σε οποιοδήποτε στάδιο της εκπαίδευσής σας, ο οποίος σας έκανε πιο χαρούμενους επειδή ήσασταν ζωντανοί, πιο υπερήφανους επειδή ήσασταν ζωντανοί, απ' ό,τι είχατε ποτέ πιστέψει πως είναι δυνατόν;
     Σηκώστε χέρια παρακαλώ.
     Τώρα κατεβάστε τα χέρια σας και πείτε το όνομα αυτού του δασκάλου σε κάποιον άλλο και πείτε του τι έκανε για εσάς αυτός ο δάσκαλος.
     Τελειώσαμε όλοι;
     Αν δεν είναι ωραίο αυτό, τότε τι είναι;"