Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, μ' άρεσε να διαβάζω βιβλία, ν' ακούω μουσική και να βλέπω ταινίες. Φυσικά δεν υπάρχει τίποτα παράξενο σ' αυτό, δεν είναι σαν να λέω, ας πούμε, ότι πάντα μ' άρεσε να τυλίγω φίδια γύρω από τον λαιμό μου· πρόκειται για πράγματα συνηθισμένα κι άλλωστε όλοι στην οικογένειά μου επιδίδονται μανιωδώς σ' αυτές τις τρεις δραστηριότητες, σε σημείο που καμιά φορά φοβάμαι ότι όλ' αυτά τα βιβλία, οι δίσκοι και τα dvd που επί δεκαετίες συσσωρεύονται στο πατρικό μου θα πέσουν να μας πλακώσουν. Ειδικά όσον αφορά στον κινηματογράφο, ήταν η αγαπημένη μας οικογενειακή έξοδος: είχαμε δει όλες εκείνες τις ταινίες της δεκαετίας του '80 που είναι μείγμα κωμωδίας και περιπέτειας, τύπου "The Goonies", "Ghostbusters" και "Back to the Future", ταινίες καθαρής κινηματογραφικής απόλαυσης, τις οποίες έχω δει άπειρες φορές από τότε και, παρ' όλο που μου φαίνονται πια ξεπερασμένες, εξακολουθώ να θυμάμαι πόσο με συνέπαιρναν οι φαντασμαγορικές περιπέτειες τους. Όποτε όμως ξαναφέρνω στη μνήμη μου εκείνη την εποχή της πρώιμης, ανυποψίαστης κινηματογραφοφιλίας, μου κάνει εντύπωση το γεγονός ότι, ενώ ήμασταν φανατικοί θεατές, συχνά πηγαίναμε στον κινηματογράφο αργοπορημένοι, ενώ είχε ήδη αρχίσει το έργο, πράγμα που ουδέποτε μας στενοχωρούσε, γιατί θα μπορούσαμε να δούμε τα χαμένα πρώτα λεπτά στην επόμενη προβολή. Αυτή η συνήθεια κόπηκε τελείως αργότερα, εκεί κατά τις αρχές της δεκαετίας του '90, που γίναμε περισσότερο Ευρώπη και φροντίζαμε να είμαστε πιο συνεπείς ή που απλώς μεγαλώσαμε και κόψαμε τις πολλές εξόδους με τους γονείς. Πάντως το αποκορύφωμα των καθυστερημένων αφίξεων ήταν στην ταινία "Ο Ιντιάνα Τζόουνς και ο Ναός του Χαμένου Θησαυρού": έχοντας φτάσει τη στιγμή που οι πρωταγωνιστές κάνουν snowboard στα Ιμαλάια με μία φουσκωτή βάρκα, για να φτάσουν μετά από λίγο στη ζούγκλα της Νότιας Ινδίας (οι περιορισμένες γνώσεις μου στη Γεωγραφία εκείνη την εποχή δεν μου επέτρεπαν ν' αντιληφθώ αυτή τη σεναριακή υπερβολή), είδαμε ένα εντυπωσιακό ξεκίνημα, ενώ, όταν μετά το τέλος της ταινίας καθίσαμε να δούμε την κανονική αρχή, ήταν σαν να μας είχαν κάνει δώρο μια ακόμα μικρού μήκους περιπέτεια του Ιντιάνα Τζόουνς (θεωρώ δεδομένο ότι όλοι έχουμε δει αυτές τις ταινίες, έστω στο STAR ένα μεσημέρι Κυριακής, γι' αυτό δεν δίνω διευκρινίσεις για την υπόθεση).
Όλ' αυτά τώρα, τι κάναμε και τι δεν κάναμε στον κινηματογράφο τη μακρινή δεκαετία του '80, δεν θα είχαν καμία θέση στο μπλογκ, εάν δεν είχα διαβάσει πρόσφατα ένα νοσταλγικό κείμενο του Ίταλο Καλβίνο για τον κινηματογράφο και τον ρόλο που έπαιξε στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του η καθημερινή του συνήθεια να πηγαίνει σινεμά τον καιρό της εφηβείας. Στο κείμενο αυτό, που έχει τον τίτλο "Η Βιογραφία Ενός Θεατή" και περιλαμβάνεται στο βιβλίο του Φεντερίκο Φελίνι "Making a Film" (μπορείτε κι εδώ να διαβάσετε ένα μεγάλο μέρος του κειμένου στα αγγλικά), ο Καλβίνο αναφέρεται στην ίδια συνήθεια της καθυστερημένης προσέλευσης εκ μέρους των Ιταλών θεατών και την εγκωμιάζει μ' έναν τρόπο που ποτέ δεν είχα σκεφτεί, ως προπομπό της nouvelle vague (βέβαια, όταν εμείς κάναμε το ίδιο, η nouvelle vague είχε έλθει και παρέλθει, οπότε, ας πούμε ότι, κατά κάποιο τρόπο ήμασταν ακούσιοι συνεχιστές της):
"Οι Ιταλοί θεατές έκαναν την είσοδό τους στον κινηματογράφο με βάρβαρο τρόπο, αφού η ταινία είχε ήδη αρχίσει, πράγμα που συνηθίζεται ακόμα και σήμερα. Μπορούμε να πούμε ότι τότε είχαμε ήδη προβλέψει τις πιο εξεζητημένες σύγχρονες αφηγηματικές τεχνικές, που διακόπτουν τη ροή του χρόνου της ιστορίας και τη μετατρέπουν σε παζλ, το οποίο πρέπει να ολοκληρώσουμε κομμάτι- κομμάτι ή ν' αποδεχτούμε την αποσπασματική μορφή του. Για να μας παρηγορήσω περισσότερο, θα πω ότι το να παρακολουθεί κανείς την αρχή μιας ταινίας ενώ γνωρίζει ήδη το τέλος, πρόσφερε μια επιπρόσθετη ικανοποίηση: το ν' ανακαλύπτει όχι τη διαλεύκανση των μυστηρίων και των δραμάτων αλλά τη γέννησή τους· και μια αδιόρατη αίσθηση ενόρασης σε σχέση με τους χαρακτήρες. Αδιόρατη: ακριβώς όπως πρέπει να είναι τα οράματα των μάντεων, γιατί η ανακατασκευή της κατακερματισμένης πλοκής δεν ήταν πάντα εύκολη, ειδικά αν επρόκειτο για αστυνομική ταινία, όπου η αναγνώριση του δολοφόνου στην αρχή και η διάπραξη του εγκλήματος στη συνέχεια άφηναν μια ακόμα πιο σκοτεινή περιοχή μυστηρίου στο ενδιάμεσο."
Η διαολεμένη ιδιοφυΐα του Καλβίνο μπορεί να κάνει αναλύσεις και να στήνει διανοητικά παιχνίδια για το καθετί, ωστόσο αυτό που με τράβηξε περισσότερο σ' αυτό το κείμενο είναι η λίγο παραπάνω μυθοποίηση της παιδικής ηλικίας, κάτι που κι ο συγγραφέας κι εγώ και μάλλον όλοι μας φαίνεται να έχουμε ανάγκη, για να καταφεύγουμε σ' αυτό το εξιδανικευμένο παρελθόν όποτε χρειαζόμαστε έμπνευση και δύναμη
"Οι Ιταλοί θεατές έκαναν την είσοδό τους στον κινηματογράφο με βάρβαρο τρόπο, αφού η ταινία είχε ήδη αρχίσει, πράγμα που συνηθίζεται ακόμα και σήμερα. Μπορούμε να πούμε ότι τότε είχαμε ήδη προβλέψει τις πιο εξεζητημένες σύγχρονες αφηγηματικές τεχνικές, που διακόπτουν τη ροή του χρόνου της ιστορίας και τη μετατρέπουν σε παζλ, το οποίο πρέπει να ολοκληρώσουμε κομμάτι- κομμάτι ή ν' αποδεχτούμε την αποσπασματική μορφή του. Για να μας παρηγορήσω περισσότερο, θα πω ότι το να παρακολουθεί κανείς την αρχή μιας ταινίας ενώ γνωρίζει ήδη το τέλος, πρόσφερε μια επιπρόσθετη ικανοποίηση: το ν' ανακαλύπτει όχι τη διαλεύκανση των μυστηρίων και των δραμάτων αλλά τη γέννησή τους· και μια αδιόρατη αίσθηση ενόρασης σε σχέση με τους χαρακτήρες. Αδιόρατη: ακριβώς όπως πρέπει να είναι τα οράματα των μάντεων, γιατί η ανακατασκευή της κατακερματισμένης πλοκής δεν ήταν πάντα εύκολη, ειδικά αν επρόκειτο για αστυνομική ταινία, όπου η αναγνώριση του δολοφόνου στην αρχή και η διάπραξη του εγκλήματος στη συνέχεια άφηναν μια ακόμα πιο σκοτεινή περιοχή μυστηρίου στο ενδιάμεσο."
Η διαολεμένη ιδιοφυΐα του Καλβίνο μπορεί να κάνει αναλύσεις και να στήνει διανοητικά παιχνίδια για το καθετί, ωστόσο αυτό που με τράβηξε περισσότερο σ' αυτό το κείμενο είναι η λίγο παραπάνω μυθοποίηση της παιδικής ηλικίας, κάτι που κι ο συγγραφέας κι εγώ και μάλλον όλοι μας φαίνεται να έχουμε ανάγκη, για να καταφεύγουμε σ' αυτό το εξιδανικευμένο παρελθόν όποτε χρειαζόμαστε έμπνευση και δύναμη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου