Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ

Ο Κρητικός είναι ένα από τ' αριστουργήματα του Διονύσιου Σολωμού και της ελληνικής λογοτεχνίας γενικότερα. Αφηγείται την ιστορία ενός Κρητικού που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του όταν οι Τούρκοι κατέπνιξαν την εξέγερση στη Λαβύρινθο, ένα ρωμαϊκό λατομείο στην περιοχή της Γόρτυνας, όπου, το καλοκαίρι του 1823, είχαν βρει καταφύγιο πολλοί Κρητικοί. Ο Κρητικός, όταν το πλοίο που τον μετέφερε σε ασφαλές έδαφος ναυάγησε εν μέσω καταιγίδας, πάλεψε με τα κύματα, προκειμένου να σώσει τον εαυτό του και την αγαπημένη του. Ξαφνικά, εμφανίστηκε μπροστά του μια θεϊκή μορφή, η Φεγγαροντυμένη, η οποία διάβασε "τους πόνους που φύτρωσαν στα σωθικά του" και τον ανάγκασαν ν' αφήσει την πατρίδα του. Λίγο μετά την εξαφάνιση της, ο Κρητικός έφτασε τελικά στη στεριά, όπου διαπίστωσε ότι η αγαπημένη του ήταν ήδη νεκρή.

Βρύση έγινε το μάτι μου, κι' ομπρός του δεν εθώρα,
Κ' έχασα αυτό το θεϊκό πρόσωπο για πολλή ώρα,
Γιατί άκουγα τα μάτια της μέσα 'ς τα σωθικά μου,
Που ετρέμαν και δε μ' άφιναν να βγάλω τη μιλιά μου·
Όμως αυτοί είναι θεοί, και κατοικούν απ' όπου
Βλέπουνε μεσ' ΄ς την άβυσσο και 'ς την καρδιά τ' ανθρώπου,
Κ' ένοιωθα πως μου διάβαζε καλύτερα το νου μου
Πάρεξ αν ήθελε της πω με θλίψη του χειλιού μου·
"Κύττα με μεσ' 'ς τα σωθικά, που φύτρωσαν οι πόνοι
.     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .
.     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .
Όμως εξεχειλίσανε τα βάθη της καρδιάς μου·
Τ' αδέλφια μου τα δυνατά οι Τούρκοι μου τ' αδράξαν,
Την αδελφή μου ατίμησαν, κι αμέσως την εσφάξαν,
Τον γέροντα τον κύρην μου εκάψανε το βράδυ,
Και την αυγή μου ρήξανε τη μάννα 'ς το πηγάδι
Στην Κρήτη     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .
Μακρυά πο κείθ' εγιόμισα ταις φούχτες μου κ' εβγήκα
Βοήθα, Θεά, το τρυφερό κλωνάρι μόνο να 'χω·
Σε γκρεμό κρέμουμαι βαθύ, κι' αυτό βαστώ μονάχο".

πηγή: www.theatlantic.com