Οι καλοκαιρινές διακοπές είναι η περίοδος που υπάρχει χρόνος για διάβασμα, γι' αυτό και σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά μπορούμε να διαβάσουμε προτάσεις για βιβλία των διακοπών ή ακόμα για βιβλία της παραλίας. Όμως τι ακριβώς είναι ένα βιβλίο παραλίας; Πέρα από τον "δεκάλογο της πετυχημένης ηλιοθεραπείας" ή το "εγχειρίδιο του καλού κολυμβητή", δε μπορώ να καταλάβω πώς μπορεί κανείς να κατατάξει ένα βιβλίο στα βιβλία παραλίας. Παρ' όλα αυτά, βλέπω πολλούς τουρίστες, ιδιαίτερα ξένους, να διαβάζουν κάνοντας ηλιοθεραπεία. "Είδες;", λένε πολλοί, "οι ξένοι διαβάζουν, δεν είναι σαν εμάς που δεν ανοίγουμε βιβλίο...". Αν όμως κοιτάξουμε προσεκτικά τους τίτλους των βιβλίων που διαβάζουν, θα καταλήξουμε στο ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, θα ήταν προτιμότερο να μην ανοίγουν βιβλίο. Δεν το λέω επειδή οι προτιμήσεις τους διαφέρουν από τις δικές μου. Αυτό που διαφέρει είναι η άποψη του καθενός για τον σκοπό της λογοτεχνίας. Δε διαβάζουμε για να περάσουμε ευχάριστα την ώρα μας, ξαπλωμένοι νωχελικά πάνω στην άμμο, μέχρι να φύγουμε από την παραλία και να ξεχάσουμε και το ίδιο το βιβλίο και όσα διαβάσαμε σ' αυτό όσο κάναμε ηλιοθεραπεία. Διαβάζουμε με τις αισθήσεις τεταμένες και τα μάτια ανοιγμένα διάπλατα, αποκομμένοι από όσα γίνονται γύρω μας, κι όταν τελειώνουμε το βιβλίο, το κουβαλάμε μέσα μας για πολύ καιρό ακόμα και μερικές φορές για πάντα.
Σ' αυτό το σημείο, δεν μπορώ να μην παραθέσω τα λόγια του Κάφκα, ενός συγγραφέα που δεν υπάρχει περίπτωση να δούμε ποτέ στις λίστες με τα βιβλία διακοπών, μιας και τα βιβλία του δεν έχουν καμία σχέση με την ανεμελιά και την ευχαρίστηση. Αντίθετα, πολλές φορές είναι δυσάρεστα και μας κυριεύουν με μια αίσθηση ασφυξίας, όπως όταν ξυπνάμε από έναν τρομερό εφιάλτη που μας έφερε αντιμέτωπους με τα βαθύτερα σκοτάδια της ύπαρξής μας. Το παρακάτω απόσπασμα περιλαμβάνεται σ'ένα γράμμα του Κάφκα προς τον φίλο του Όσκαρ Πόλακ, στις 27 Ιανουαρίου του 1904, σε μετάφραση Αλέξανδρου Κυπριώτη. Μπορεί κανείς να το βρει στο www.kafka.org .
"Εγώ πιστεύω ότι θα έπρεπε κανείς μόνο τέτοια βιβλία εν γένει να διαβάζει, που τον δαγκώνουνε και τον κεντάνε. Αν το βιβλίο που διαβάζουμε δεν μας ξυπνά μ’ ένα χτύπημα γροθιάς στο κρανίο, για ποιον λόγο διαβάζουμε τότε το βιβλίο; Για να μας κάμει ευτυχείς, όπως γράφεις; Θεέ μου, ευτυχείς θα ήμαστε ακόμη κι αν δεν είχαμε καθόλου βιβλία, και τέτοια βιβλία, που θα μας κάμνουν ευτυχείς, θα μπορούσαμε εν ανάγκη να γράψουμε κι οι ίδιοι. Χρειαζόμαστε όμως τα βιβλία που επενεργούν επάνω μας σαν δυστυχία που μας πονάει πολύ, όπως ο θάνατος κάποιου που αγαπήσαμε πιο πολύ απ’ τον εαυτό μας, σαν να ήμαστε διωγμένοι σε δάση, μακριά απ’ όλους τους ανθρώπους, σαν αυτοκτονία, ένα βιβλίο πρέπει να είναι το τσεκούρι για την παγωμένη θάλασσα μέσα μας. Αυτό πιστεύω εγώ."
Σ' αυτό το σημείο, δεν μπορώ να μην παραθέσω τα λόγια του Κάφκα, ενός συγγραφέα που δεν υπάρχει περίπτωση να δούμε ποτέ στις λίστες με τα βιβλία διακοπών, μιας και τα βιβλία του δεν έχουν καμία σχέση με την ανεμελιά και την ευχαρίστηση. Αντίθετα, πολλές φορές είναι δυσάρεστα και μας κυριεύουν με μια αίσθηση ασφυξίας, όπως όταν ξυπνάμε από έναν τρομερό εφιάλτη που μας έφερε αντιμέτωπους με τα βαθύτερα σκοτάδια της ύπαρξής μας. Το παρακάτω απόσπασμα περιλαμβάνεται σ'ένα γράμμα του Κάφκα προς τον φίλο του Όσκαρ Πόλακ, στις 27 Ιανουαρίου του 1904, σε μετάφραση Αλέξανδρου Κυπριώτη. Μπορεί κανείς να το βρει στο www.kafka.org .
"Εγώ πιστεύω ότι θα έπρεπε κανείς μόνο τέτοια βιβλία εν γένει να διαβάζει, που τον δαγκώνουνε και τον κεντάνε. Αν το βιβλίο που διαβάζουμε δεν μας ξυπνά μ’ ένα χτύπημα γροθιάς στο κρανίο, για ποιον λόγο διαβάζουμε τότε το βιβλίο; Για να μας κάμει ευτυχείς, όπως γράφεις; Θεέ μου, ευτυχείς θα ήμαστε ακόμη κι αν δεν είχαμε καθόλου βιβλία, και τέτοια βιβλία, που θα μας κάμνουν ευτυχείς, θα μπορούσαμε εν ανάγκη να γράψουμε κι οι ίδιοι. Χρειαζόμαστε όμως τα βιβλία που επενεργούν επάνω μας σαν δυστυχία που μας πονάει πολύ, όπως ο θάνατος κάποιου που αγαπήσαμε πιο πολύ απ’ τον εαυτό μας, σαν να ήμαστε διωγμένοι σε δάση, μακριά απ’ όλους τους ανθρώπους, σαν αυτοκτονία, ένα βιβλίο πρέπει να είναι το τσεκούρι για την παγωμένη θάλασσα μέσα μας. Αυτό πιστεύω εγώ."
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου